ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ - Ο 16ος ΑΙΩΝΑΣ
ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ
Η Αναγέννηση
Οι ιστορικοί τείνουν να συμφωνήσουν ότι ο Μεσαίωνας τέλειωσε γύρω στα 1500. Από το 1350 ήδη, ένα νέο κίνημα που ξεκίνησε στην Ιταλία, η Αναγέννηση (la Renaissance), άρχισε να αμφισβητεί και να θριαμβεύει πάνω σε ορισμένες μεσαιωνικές προϋποθέσεις και παραδοχές.
Με τον όρο Αναγέννηση υπονοείται η εκ νέου γέννηση του πολιτισμού, μετά την εγκατάλειψη της μελέτης, κατά το Μεσαίωνα, των λατινικών και ελληνικών λογοτεχνικών, ιστορικών και ρητορικών κειμένων.
Η Αναγέννηση υπήρξε λοιπόν βήμα στην εξέλιξη της επιστήμης, της τέχνης και του πολιτισμού. Η επανανακάλυψη των αρχαίων κειμένων, καθώς και η εφεύρεση της τυπογραφίας, σε συνδυασμό με τη χρήση της καθομιλουμένης γλώσσας που υιοθέτησαν οι συγγραφείς της Αναγέννησης, εκδημοκράτισαν τη μάθηση και επέτρεψαν την ταχύτερη διάδοση των ιδεών.
Γύρω στα 1500 η ιταλική Αναγέννηση εξαπλώθηκε και στη Γαλλία. Ένας καινούργιος κόσμος έδωσε στα ανήσυχα πνεύματα την ευκαιρία να παρατηρούν και να σχολιάζουν. Η πρόοδος στην τεχνολογία, οι ανακαλύψεις των θαλασσοπόρων και των αστρονόμων, η εφεύρεση της τυπογραφίας, ο αποικισμός, ο ουμανισμός, άνοιξαν νέους ορίζοντες. Η επιθυμία για μάθηση ήταν ακόρεστη εκείνη την εποχή.
Η Αναγέννηση ως πολιτιστικό κίνημα άσκησε έντονη επίδραση στην πνευματική ζωή της Ευρώπης κατά την πρώιμη Σύγχρονη Εποχή. Με εφαλτήριο την Ιταλία, και έχοντας εξαπλωθεί στο σύνολο της ηπείρου μέχρι το 16ο αιώνα, άφησε το σημάδι της στη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, την τέχνη, την πολιτική, την επιστήμη, τη θρησκεία, και σε άλλες πτυχές της πνευματικής αναζήτησης.
Οι λόγιοι της εποχής αναζήτησαν στις βιβλιοθήκες των μοναστηριών, καθώς και στα εδάφη της καταρρέουσας Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τα λογοτεχνικά, ιστορικά και ρητορικά κείμενα της αρχαιότητας, συνήθως γραμμένα στα λατινικά ή τα αρχαία ελληνικά, πολλά από τα οποία είχαν πέσει στην αφάνεια. Ακριβώς αυτή η εστίαση στα λογοτεχνικά και ιστορικά κείμενα διαφοροποιεί τους λόγιους της Αναγέννησης από τους προγενέστερους του 12ου αιώνα, οι οποίοι έδωσαν περισσότερη προσοχή στα ελληνικά και αραβικά κείμενα που πραγματεύονταν τις φυσικές επιστήμες, τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά. Οι ουμανιστές της Αναγέννησης δεν απέρριπταν το Χριστιανισμό, αντιθέτως, ορισμένα από τα σημαντικότερα έργα της εποχής αφιερώθηκαν σε αυτόν, ενώ η Εκκλησία χρηματοδότησε πολλά από αυτά.
Οι ιστορικοί τείνουν να συμφωνήσουν ότι ο Μεσαίωνας τέλειωσε γύρω στα 1500. Από το 1350 ήδη, ένα νέο κίνημα που ξεκίνησε στην Ιταλία, η Αναγέννηση (la Renaissance), άρχισε να αμφισβητεί και να θριαμβεύει πάνω σε ορισμένες μεσαιωνικές προϋποθέσεις και παραδοχές.
Με τον όρο Αναγέννηση υπονοείται η εκ νέου γέννηση του πολιτισμού, μετά την εγκατάλειψη της μελέτης, κατά το Μεσαίωνα, των λατινικών και ελληνικών λογοτεχνικών, ιστορικών και ρητορικών κειμένων.
Η Αναγέννηση υπήρξε λοιπόν βήμα στην εξέλιξη της επιστήμης, της τέχνης και του πολιτισμού. Η επανανακάλυψη των αρχαίων κειμένων, καθώς και η εφεύρεση της τυπογραφίας, σε συνδυασμό με τη χρήση της καθομιλουμένης γλώσσας που υιοθέτησαν οι συγγραφείς της Αναγέννησης, εκδημοκράτισαν τη μάθηση και επέτρεψαν την ταχύτερη διάδοση των ιδεών.
Γύρω στα 1500 η ιταλική Αναγέννηση εξαπλώθηκε και στη Γαλλία. Ένας καινούργιος κόσμος έδωσε στα ανήσυχα πνεύματα την ευκαιρία να παρατηρούν και να σχολιάζουν. Η πρόοδος στην τεχνολογία, οι ανακαλύψεις των θαλασσοπόρων και των αστρονόμων, η εφεύρεση της τυπογραφίας, ο αποικισμός, ο ουμανισμός, άνοιξαν νέους ορίζοντες. Η επιθυμία για μάθηση ήταν ακόρεστη εκείνη την εποχή.
Η Αναγέννηση ως πολιτιστικό κίνημα άσκησε έντονη επίδραση στην πνευματική ζωή της Ευρώπης κατά την πρώιμη Σύγχρονη Εποχή. Με εφαλτήριο την Ιταλία, και έχοντας εξαπλωθεί στο σύνολο της ηπείρου μέχρι το 16ο αιώνα, άφησε το σημάδι της στη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, την τέχνη, την πολιτική, την επιστήμη, τη θρησκεία, και σε άλλες πτυχές της πνευματικής αναζήτησης.
Οι λόγιοι της εποχής αναζήτησαν στις βιβλιοθήκες των μοναστηριών, καθώς και στα εδάφη της καταρρέουσας Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τα λογοτεχνικά, ιστορικά και ρητορικά κείμενα της αρχαιότητας, συνήθως γραμμένα στα λατινικά ή τα αρχαία ελληνικά, πολλά από τα οποία είχαν πέσει στην αφάνεια. Ακριβώς αυτή η εστίαση στα λογοτεχνικά και ιστορικά κείμενα διαφοροποιεί τους λόγιους της Αναγέννησης από τους προγενέστερους του 12ου αιώνα, οι οποίοι έδωσαν περισσότερη προσοχή στα ελληνικά και αραβικά κείμενα που πραγματεύονταν τις φυσικές επιστήμες, τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά. Οι ουμανιστές της Αναγέννησης δεν απέρριπταν το Χριστιανισμό, αντιθέτως, ορισμένα από τα σημαντικότερα έργα της εποχής αφιερώθηκαν σε αυτόν, ενώ η Εκκλησία χρηματοδότησε πολλά από αυτά.
Αν και κατά την Αναγέννηση έλαβαν χώρα επαναστατικές καινοτομίες σε πολλά πνευματικά πεδία, καθώς και κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές, είναι ίσως περισσότερο συνυφασμένη με τα ρεύματα που διαμορφώθηκαν στο χώρο της τέχνης, αλλά και τη συμβολή παν-επιστημόνων όπως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι , ο Σάντρο Μποττιτσέλλι και ο Μιχαήλ Άγγελος, οι οποίοι ενέπνευσαν τον όρο Homo Universalis (Καθολικός Άνθρωπος)
Οι ιταλικοί πόλεμοι 1495 - 1559
Όλα άρχισαν όταν ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος Η' (1483-1498), παροτρύνθηκε από τον δούκα του Μιλάνου Λουδοβίκο Σφόρτσα να κυριεύσει τη Νάπολη. Σύναψε δυσμενείς για τη Γαλλία συνθήκες με την Αυστρία και την Αγγλία, ώστε να αποφύγει τις εντάσεις μαζί τους, σχημάτισε έναν μεγάλο στρατό που έφτασε στην Νάπολη τον Φεβρουάριο του 1495. Εξορίζοντας τον βασιλιά της Νάπολης Αλφόνσο Β΄, στέφθηκε βασιλιάς ο ίδιος. Η εκστρατεία όμως απέτυχε και τη Νάπολη ανακατέλαβαν οι Αραγωνέζοι. Τον πόλεμο συνέχισε και ο γιος του Λουδοβίκος ΙΒ' (1498-1515) και κατέλαβε το Μιλάνο που έμεινε υπό την Γαλλική κατοχή για 12 χρόνια. Οι ιταλικοί πόλεμοι αναζωπυρώθηκαν και κατά τη βασιλεία των διαδόχων τους, Φραγκίσκου Α' και Ερρίκου Β', οπότε και τερματίσθηκαν.
Πολιτιστικός αντίκτυπος
Η επαφή που είχαν με τους Ιταλούς βοήθησε σε μεγάλο βαθμό να περάσουν οι ιταλικές τέχνες και τα γράμματα στη Γαλλία, βάζοντας την στην σφαίρα της Αναγέννησης.
Πολιτιστικός αντίκτυπος
Η επαφή που είχαν με τους Ιταλούς βοήθησε σε μεγάλο βαθμό να περάσουν οι ιταλικές τέχνες και τα γράμματα στη Γαλλία, βάζοντας την στην σφαίρα της Αναγέννησης.
Φραγκίσκος Α' (François le Ier) 1515-1547
Θεωρείται ο πρώτος Γάλλος βασιλιάς της Αναγέννησης, αποκαλείται «Πατέρας και Αναστηλωτής των γραμμάτων».
Ήταν πολύ μορφωμένος ο ίδιος, με έντονα τα ανθρωπιστικά ιδεώδη της Αναγέννησης σε αντίθεση με τους προκατόχους του, που δεν έδωσαν καμιά σημασία για την είσοδο σύγχρονων Ιταλικών ρευμάτων στην χώρα τους. Οι προηγούμενοί του χαρακτηρίζονταν μεσαιωνικοί βασιλείς, ενώ ο ίδιος έσπασε τα φράγματα με το Μεσαίωνα και έφερε στην Γαλλία την Αναγέννηση, τον 16ο αιώνα.
Με την άνοδο του στον θρόνο το 1515 φρόντισε όχι μονάχα να φέρει την Γαλλία στην σφαίρα της Αναγέννησης αλλά να την κάνει το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο της εποχής του και τα κατάφερε. Κατά τη διάρκεια του ατυχούς ιταλο-γαλλικού πολέμου γνώρισε την ιταλική Αναγέννηση και αποφάσισε να τη μεταφέρει και στη χώρα του. Κάλεσε τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο οποίος ήρθε με τα περισσότερα έργα του και έζησε στη Γαλλία τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Τα μεγάλα του έργα όπως η Μόνα Λίζα παρέμειναν στο Λούβρο.
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι (Leonardo da Vinci, 1452 — 1519) ήταν Ιταλός αρχιτέκτονας, ζωγράφος, γλύπτης, μουσικός, εφευρέτης, μηχανικός, ανατόμος, γεωμέτρης, παλαιοντολόγος και γιατρός, που έζησε την περίοδο της Αναγέννησης.
Θεωρείται αρχετυπική μορφή του αναγεννησιακού ουμανιστή και επιστήμονα, του αναγεννησιακού καλλιτέχνη, Homo Universalis και μια ιδιοφυής προσωπικότητα. Μεταξύ των πιο διάσημων έργων του συγκαταλέγονται η Μόνα Λίζα και ο Μυστικός Δείπνος. Εκτός από τα παραπάνω, ο ντα Βίντσι ενδιαφερόταν για την αστρονομία, τη βοτανική, τη συγγραφή, την ιστορία και τη χαρτογραφία.
Μαζί με τον ντα Βίντσι ήρθαν και πολλοί μεγάλοι Ιταλοί ζωγράφοι. Στον καιρό της βασιλείας του Φραγκίσκου Α' διακοσμήθηκαν τα ανάκτορα και όλα τα μεγάλα κτίρια του Παρισιού με εικόνες ζωγραφικής και γλυπτά.
Παρόλο που οι πόλεμοι που διεξήγαγε εξαντλούσαν οικονομικά τη χώρα, είναι αυτή την εποχή που, μιας και ο εκσυγχρονισμός των πολεμικών μέσων κατέστησε άχρηστα πια τα φρούρια και τα κάστρα, ανεγέρθηκαν τεράστιοι και πολυτελείς πύργοι, κυρίως στην κοιλάδα του ποταμού Λίγηρα.
Μεγάλη συνεισφορά στην αρχιτεκτονική
Δαπάνησε μεγάλα ποσά για νέες κατασκευές. Συνέχισε την δουλειά των προκατόχων του στο Ανάκτορο του Αμπουάζ, ενώ άρχισε τις ανακαινίσεις στο Μπλουά. Κατασκεύασε το καταπληκτικό ανάκτορο του Σαμπόρ με το στυλ της Ιταλικής αναγέννησης, διακοσμημένο από τον ίδιο τον Λεονάρντο ντα Βίντσι. Κατασκεύασε στην πόλη του Παρισιού το Δημαρχείο της Πόλης (Hôtel de Ville), το οποίο ήταν σαν κέντρο ελέγχου όλων των έργων του. Κατασκεύασε το Ανάκτορο της Μαδρίτης στο Δάσος της Βουλώνης, αλλά το μεγαλύτερο έργο του ήταν η ανακατασκευή του κάστρου του Φονταινεμπλώ - όπου δημιούργησε και την περίφημη σχολή αρχιτεκτόνων Φονταινεμπλώ - που έγινε η κυριότερη διαμονή του. Το διακόσμησε εσωτερικά και εξωτερικά, ενώ εκπληκτική εντύπωση έδινε η αυλή όπου υπήρχε μια πηγή στην οποία το κρασί αναμειγνυόταν με το νερό. Οι προσόψεις είναι διακοσμημένες με γλυπτά και έχουν μεγάλα παράθυρα που φωτίζουν τους εσωτερικούς χώρους, οι οποίοι είναι διακοσμημένοι με πολυτέλεια.
Με την άνοδο στο θρόνο, η μεγάλη ελπίδα του βασιλιά Φραγκίσκου Α' ήταν να φέρει τον πολιτισμό και την γνώση στο πολεμοχαρές γαλλικό έθνος. Φρόντισε να στείλει απεσταλμένους στην Ιταλία για συλλογή σπάνιων βιβλίων και συγγραμμάτων, πλουτίζοντας συνεχώς την τεράστια βιβλιοθήκη του. Ο ίδιος ήταν αναγνώστης όλων των βιβλίων της βιβλιοθήκης του, κατόρθωμα σπάνιο σε όλα τα βασιλικά χρονικά, ενώ είναι ο πρώτος που άνοιξε τις πόρτες της βιβλιοθήκης του σε δωρεάν ελεύθερη ανάγνωση από όλον τον σπουδαστικό κόσμο. Με το διάταγμα του Μονπελιέ επέτρεψε αντιγραφή βιβλίων της βιβλιοθήκης στη διάθεση του λαού του.
Ίδρυσε επίσης το Κολλέγιο της Γαλλίας ( le Collège de France).
Eπέβαλε τη γαλλική γλώσσα σαν επίσημη γλώσσα του Γαλλικού κράτους, αντί της Λατινικής που ίσχυε μέχρι τότε, με το διάταγμα Villers-Cotterets που υπέγραψε το 1539.
Όρισε ταυτόχρονα την καταγραφή από ιερείς των βαπτίσεων, των γάμων, των θανάτων, και των πατροτήτων. Είναι η πρώτη επίσημη στατιστική απογραφή πληθυσμού που υπήρξε στην Ευρωπαϊκή ιστορία.
Είναι ο πρώτος βασιλιάς της Γαλλίας που συγκρότησε μόνιμο εθνικό στρατό.
Υποστήριξε και χρηματοδότησε τον αποικισμό στη Βόρεια Αμερική. Στην εποχή του αποικήθηκε από Γάλλους η Νέα Γαλλία, στη Βόρεια Αμερική.
Αποτυχίες στον στρατιωτικό τομέα
Στον γαλλο-ιταλικό πόλεμο γνώρισε αρχικά διαδοχικές ήττες στις μάχες του με τον Τζοβάνι ντάλε Μπάντε Νέρε, σκληρό στρατιωτικό ηγέτη, ευνοούμενο του πάπα από την οικογένεια των Μεδίκων. Ακολούθως στη μάχη της Παβίας (1525) γνώρισε τραγική ήττα, ο ίδιος τραυματίστηκε και αιχμαλωτίστηκε. Μεταφέρθηκε στην αυλή του Καρόλου Κουίντου, βασιλιά της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της Ισπανίας, όπου ελευθερώθηκε μόνο αφού αναγκάστηκε να δεχθεί μεγάλες εις βάρος του παραχωρήσεις. Όταν επέστρεψε στην Γαλλία τις αρνήθηκε, λέγοντας ότι έγιναν υπό την απειλή βίας.
Έτσι, μετά από ανεπιτυχείς επιχειρήσεις και επανειλημμένες ήττες, αναγκάσθηκε να εκχωρήσει στον Κάρολο το Δουκάτο της Βουργουνδίας καθώς και τα δικαιώματά του επί του Μιλάνου και της Νάπολης. Μετά δε την Συνθήκη του Καμπραί, την Φλάνδρα και το Αρτουά. Μετά όμως από τη Συνθήκη του Κρεπύ (1544), ο Κάρολος και ο Φραγκίσκος συμφώνησαν να ανταλλάξουν τα κατακτηθέντα.
Έτσι, μετά από ανεπιτυχείς επιχειρήσεις και επανειλημμένες ήττες, αναγκάσθηκε να εκχωρήσει στον Κάρολο το Δουκάτο της Βουργουνδίας καθώς και τα δικαιώματά του επί του Μιλάνου και της Νάπολης. Μετά δε την Συνθήκη του Καμπραί, την Φλάνδρα και το Αρτουά. Μετά όμως από τη Συνθήκη του Κρεπύ (1544), ο Κάρολος και ο Φραγκίσκος συμφώνησαν να ανταλλάξουν τα κατακτηθέντα.
Ερρίκος Β' (1547-1559)
Διάδοχος του Φραγκίσκου Α' ήταν ο δευτερότοκος γιος του Ερρίκος Β', που ήταν φανατικός καθολικός. Παντρεύτηκε την Αικατερίνη των Μεδίκων.
Η βασιλεία του Ερρίκου Β΄ χαρακτηρίστηκε από τους πολέμους με την Αυστρία, και τη δίωξη των προτεσταντών. Τους τιμώρησε σκληρά, καίγοντας τους ζωντανούς ή αποκόπτοντας τις γλώσσες τους για τη διάδοση των προτεσταντικών πεποιθήσεών τους. Ακόμη και εκείνοι που υποψιάζονταν ότι ήταν προτεστάντες θα μπορούσαν να φυλακιστούν για την υπόλοιπη ζωή τους.
Ο Ερρίκος υπέγραψε την συνθήκη του Κατώ-Καμπρεζί με την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και την Αγγλία, τερματίζοντας την μακρά περίοδο των ιταλικών πολέμων. Η συνθήκη επισφραγίστηκε με τον αρραβώνα της 13χρονης κόρης του, Ελισάβετ, με το βασιλιά της Ισπανίας Φίλιππο Β΄. Ο δι' αντιπροσώπων γάμος τους πραγματοποιήθηκε στις 22 Ιουνίου 1559 στο Παρίσι, όπου εορτάστηκε με κονταρομαχίες, εκδηλώσεις και μασκαράτες.
Στις μονομαχίες έλαβε μέρος ο βασιλιάς Ερρίκος, ο οποίος νίκησε τους δούκες του Νεμούρ και του Γκιζ, αλλά τραυματίστηκε θανάσιμα στο πρόσωπο από τον νεαρό Γαβριήλ, κόμη του Μοντγκόμερι. Μεταφέρθηκε στον πύργο του Τουρνέλ, όπου και πέθανε στις 10 Ιουλίου 1559.
Η περίλυπη Αικατερίνη δεν έβγαλε τα μαύρα για όλη την υπόλοιπη ζωή της, ενώ υιοθέτησε ως θυρεό της μια σπασμένη λόγχη με την λατινική επιγραφή "lacrymae hinc, hinc dolor" (από αυτό τα δάκρυα και η θλίψη μου). Έπαιξε ενεργό ρόλο στο πολιτικό προσκήνιο, ως μητέρα του ανήλικου γιου της, αναλαμβάνοντας την αντιβασιλεία μετά το θάνατο του συζύγου της.
Η βασιλεία του Ερρίκου Β΄ χαρακτηρίστηκε από τους πολέμους με την Αυστρία, και τη δίωξη των προτεσταντών. Τους τιμώρησε σκληρά, καίγοντας τους ζωντανούς ή αποκόπτοντας τις γλώσσες τους για τη διάδοση των προτεσταντικών πεποιθήσεών τους. Ακόμη και εκείνοι που υποψιάζονταν ότι ήταν προτεστάντες θα μπορούσαν να φυλακιστούν για την υπόλοιπη ζωή τους.
Ο Ερρίκος υπέγραψε την συνθήκη του Κατώ-Καμπρεζί με την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και την Αγγλία, τερματίζοντας την μακρά περίοδο των ιταλικών πολέμων. Η συνθήκη επισφραγίστηκε με τον αρραβώνα της 13χρονης κόρης του, Ελισάβετ, με το βασιλιά της Ισπανίας Φίλιππο Β΄. Ο δι' αντιπροσώπων γάμος τους πραγματοποιήθηκε στις 22 Ιουνίου 1559 στο Παρίσι, όπου εορτάστηκε με κονταρομαχίες, εκδηλώσεις και μασκαράτες.
Στις μονομαχίες έλαβε μέρος ο βασιλιάς Ερρίκος, ο οποίος νίκησε τους δούκες του Νεμούρ και του Γκιζ, αλλά τραυματίστηκε θανάσιμα στο πρόσωπο από τον νεαρό Γαβριήλ, κόμη του Μοντγκόμερι. Μεταφέρθηκε στον πύργο του Τουρνέλ, όπου και πέθανε στις 10 Ιουλίου 1559.
Η περίλυπη Αικατερίνη δεν έβγαλε τα μαύρα για όλη την υπόλοιπη ζωή της, ενώ υιοθέτησε ως θυρεό της μια σπασμένη λόγχη με την λατινική επιγραφή "lacrymae hinc, hinc dolor" (από αυτό τα δάκρυα και η θλίψη μου). Έπαιξε ενεργό ρόλο στο πολιτικό προσκήνιο, ως μητέρα του ανήλικου γιου της, αναλαμβάνοντας την αντιβασιλεία μετά το θάνατο του συζύγου της.
Θρησκευτικοί πόλεμοι
Κατά την διάρκεια της θρησκευτικής μεταρρύθμισης στην Ευρώπη, σημειώθηκαν πολλές εσωτερικές διαταραχές στη Γαλλία και κλονίστηκε η δύναμη της βασιλείας. Καθολικοί και Ουγενότοι διαμάχονταν για την μεγαλύτερη επιρροή στην κυβέρνηση. Η Γαλλία είχε χωριστεί σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Τους καθολικούς και τους Ουγενότους, όπως ονομάζονταν οι Γάλλοι προτεστάντες. Από το 1562 ως το 1598 έγιναν οκτώ πόλεμοι και μαζικές εκδιώξεις και σφαγές Ουγενότων.
Η νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου - 1572
Προκειμένου να υλοποιήσει την ειρήνη ανάμεσα στις δυο θρησκευτικές ομάδες, η Αικατερίνη των Μεδίκων, μητέρα του βασιλιά Καρόλου 9ου, προτείνει το γάμο της κόρης της, Μαργαρίτας των Βαλουά, με τον προτεστάντη πρίγκιπα Ερρίκο της Ναβάρας. Αυτός ο γάμος υπήρξε αφορμή για μεγαλοπρεπείς εκδηλώσεις, στις οποίες προσκλήθηκαν όλοι οι ευγενείς και οι προτεστάντες, μέσα σε ένα πνεύμα ειρήνης και συμφιλίωσης.
Με αφορμή το γάμο αυτό, στο Παρίσι παρευρισκόταν ένας πολύ μεγάλος αριθμός Προτεσταντών ευγενών, που συνόδευαν τον πρίγκιπα Ερρίκο. Ωστόσο, οι κάτοικοι του Παρισιού, φανατικοί Καθολικοί, δεν επιθυμούσαν την παρουσία τους.
Μόλις έξι μέρες μετά το γάμο,τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου στις 23 προς 24 Αυγούστου 1572 οι καθολικοί επιτέθηκαν κατά των προτεσταντών.
Η σφαγή διήρκεσε αρκετές μέρες, παρά τις απόπειρες του βασιλιά να τις σταματήσει. Η αγριότητά της ήταν απίστευτη. Χρησιμοποιήθηκαν αλυσίδες για να κλείσουν δρόμοι, ώστε οι Προτεστάντες να μην μπορούν να διαφύγουν από τις κατοικίες τους. Γυναικόπαιδα εκτελέστηκαν εν ψυχρώ. Τα πτώματα ρίχνονταν στο Σηκουάνα.
Η ιστοριογραφική παράδοση θέλει ως κύριους υπαίτιους της σφαγής το βασιλιά Κάρολο Θ' και τη μητέρα του, Αικατερίνη των Μεδίκων. Ελλείψει πηγών, οι ιστορικοί ακόμα και σήμερα διαφωνούν για τον ακριβή ρόλο του στέμματος στο γεγονός αυτό. Το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι η βασιλική διαταγή για την έναρξη του μακελειού αφορούσε σίγουρα τους ηγέτες των Προτεσταντών. Το πρωινό της 24ης Αυγούστου, ο Κάρολος 9ος είχε διατάξει τη διακοπή των δολοφονιών, αλλά δεν μπόρεσε να ανακόψει την οργή και το ζήλο του λαού.
Με αφορμή το γάμο αυτό, στο Παρίσι παρευρισκόταν ένας πολύ μεγάλος αριθμός Προτεσταντών ευγενών, που συνόδευαν τον πρίγκιπα Ερρίκο. Ωστόσο, οι κάτοικοι του Παρισιού, φανατικοί Καθολικοί, δεν επιθυμούσαν την παρουσία τους.
Μόλις έξι μέρες μετά το γάμο,τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου στις 23 προς 24 Αυγούστου 1572 οι καθολικοί επιτέθηκαν κατά των προτεσταντών.
Η σφαγή διήρκεσε αρκετές μέρες, παρά τις απόπειρες του βασιλιά να τις σταματήσει. Η αγριότητά της ήταν απίστευτη. Χρησιμοποιήθηκαν αλυσίδες για να κλείσουν δρόμοι, ώστε οι Προτεστάντες να μην μπορούν να διαφύγουν από τις κατοικίες τους. Γυναικόπαιδα εκτελέστηκαν εν ψυχρώ. Τα πτώματα ρίχνονταν στο Σηκουάνα.
Η ιστοριογραφική παράδοση θέλει ως κύριους υπαίτιους της σφαγής το βασιλιά Κάρολο Θ' και τη μητέρα του, Αικατερίνη των Μεδίκων. Ελλείψει πηγών, οι ιστορικοί ακόμα και σήμερα διαφωνούν για τον ακριβή ρόλο του στέμματος στο γεγονός αυτό. Το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι η βασιλική διαταγή για την έναρξη του μακελειού αφορούσε σίγουρα τους ηγέτες των Προτεσταντών. Το πρωινό της 24ης Αυγούστου, ο Κάρολος 9ος είχε διατάξει τη διακοπή των δολοφονιών, αλλά δεν μπόρεσε να ανακόψει την οργή και το ζήλο του λαού.
Η Αικατερίνη θεωρήθηκε το σημαντικότερο πρόσωπο της Νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου αλλά και όλης της Γαλλίας μετά τον θάνατο του Ερρίκου Β΄. Είχε γιους που έπασχαν σωματικά και ψυχικά και έπρεπε να παλέψει με δύο οικογένειες, τους Γκυζ και τους Βουρβόνους, που έβλεπαν ότι έφτανε η ώρα αλλαγής δυναστείας (και που έκαναν ό,τι μπορούσαν για να έρθει πιο γρήγορα).
Αν και ανεψιά παπών, δεν ήταν θρησκόληπτη. Πάντρεψε την κόρη της με ένα προτεστάντη και ήταν έτοιμη να παντρέψει τον τελευταίο της γιο με μια προτεστάντισσα, την Ελισάβετ. Τα κίνητρά της ήταν δυναστικά και όχι θρησκευτικά. Ήθελε οπωσδήποτε να εξουδετερώσει την επιρροή του (προτεστάντη)Κολινύ πάνω στον Κάρολο, που τον παρέσερνε σε πόλεμο με την παντοδύναμη Ισπανία του Φιλίππου Β΄. Προτίμησε να συνταχθεί με τους (καθολικούς) Γκυζ που ηγούνταν του ενενήντα τοις εκατό των Γάλλων και να θυσιάσει το δέκα τοις εκατό.
Πέθανε το 1589 σε ηλικία 69 ετών, μισημένη εξ ίσου από καθολικούς και προτεστάντες για τα άσχημα παιχνίδια που κατά καιρούς τους έπαιξε και το όνομά της κατάντησε συνώνυμο της δολοπλοκίας, της απιστίας και του εγκλήματος. Αλλά βρήκε απροσδόκητη δικαίωση από τον γαμπρό και αντίπαλό της Ερρίκο Δ΄, που αφού απαρίθμησε όλες τις αντιξοότητες με τις οποίες αυτή πάλεψε, κατέληξε : "Εκπλήσσομαι που δεν έκανε χειρότερα".
Αν και ανεψιά παπών, δεν ήταν θρησκόληπτη. Πάντρεψε την κόρη της με ένα προτεστάντη και ήταν έτοιμη να παντρέψει τον τελευταίο της γιο με μια προτεστάντισσα, την Ελισάβετ. Τα κίνητρά της ήταν δυναστικά και όχι θρησκευτικά. Ήθελε οπωσδήποτε να εξουδετερώσει την επιρροή του (προτεστάντη)Κολινύ πάνω στον Κάρολο, που τον παρέσερνε σε πόλεμο με την παντοδύναμη Ισπανία του Φιλίππου Β΄. Προτίμησε να συνταχθεί με τους (καθολικούς) Γκυζ που ηγούνταν του ενενήντα τοις εκατό των Γάλλων και να θυσιάσει το δέκα τοις εκατό.
Πέθανε το 1589 σε ηλικία 69 ετών, μισημένη εξ ίσου από καθολικούς και προτεστάντες για τα άσχημα παιχνίδια που κατά καιρούς τους έπαιξε και το όνομά της κατάντησε συνώνυμο της δολοπλοκίας, της απιστίας και του εγκλήματος. Αλλά βρήκε απροσδόκητη δικαίωση από τον γαμπρό και αντίπαλό της Ερρίκο Δ΄, που αφού απαρίθμησε όλες τις αντιξοότητες με τις οποίες αυτή πάλεψε, κατέληξε : "Εκπλήσσομαι που δεν έκανε χειρότερα".
Η δυναστεία των Βουρβόνων (1589 - 1848)
Ερρίκος ο Δ' (1589-1610)
«Ο καλός βασιλιάς Ερρίκος» (Le bon roi Henri)
Η σωτηρία επήλθε όταν ο Ερρίκος Δ' των Βουρβόνων,(ο προτεστάντης πρίγκιπας Ερρίκος της Ναβάρας) που διαδέχθηκε τον άκληρο Ερρίκο τον Γ' (μικρότερο γιο της Αικατερίνης των Μεδίκων) και ίδρυσε τη δυναστεία των Βουρβόνων, (η οποία βασίλεψε από το 1589 ως τη γαλλική επανάσταση και από την πτώση του Ναπολέοντα ως το 1848, οπότε και ήρθε η δημοκρατία) κατάλαβε ότι ένας προτεστάντης, όπως ήταν ο ίδιος, δεν μπορεί να κυβερνά μια ρωμαιοκαθολική χώρα και άλλαξε θρήσκευμα το 1593. Τελικά το 1598 υπογράφηκε το Έδικτο της Νάντης (Édit de Nantes) σύμφωνα με το οποίο αναγνωριζόταν ανεξιθρησκία στους προτεστάντες, τους παραχωρήθηκαν κάποιες ελευθερίες και έτσι αποκαταστάθηκε η ειρήνη και η τάξη.
Ο Ερρίκος ο Δ' σαν βασιλιάς, υιοθέτησε πολιτικές και προγράμματα για να βελτιώσει τις ζωές όλων των υπηκόων του, με αποτέλεσμα να γίνει ένας από τους δημοφιλέστερους βασιλιάδες που κυβέρνησαν ποτέ τη χώρα. Αποκατέστησε την ειρήνη στη χώρα και την έσωσε από την οικονομική καταστροφή, υποβοηθούμενος από άξιους συνεργάτες. Ο δούκας του Sully, υπουργός των οικονομικών, έκανε θαύματα για να επανορθώσει τις καταστροφές του πολέμου. Ξανάφτιαξε τους δημόσιους δρόμους της Γαλλίας, τους πλαισίωσε με φτελιές, επιδιόρθωσε τις γέφυρες, έχτισε στο Παρίσι τη Νέα Γέφυρα (Pont Neuf, 1604), σχεδίασε το δίκτυο των καναλιών, αποκατάστησε την ασφάλεια στην ύπαιθρο, κήρυξε ακατάσχετα τα ζώα και τα εργαλεία των χωρικών, υποχρέωσε τους αυθέντες να εξολοθρεύουν κάθε τριμηνία τα άγρια ζώα στα δάση τους, ίδρυσε ιπποφορβεία, αναδιοργάνωσε τη δασική διοίκηση, αποξήρανε τα έλη.
Επίσης, στα χρόνια της βασιλείας του αναπτύχθηκε η βιομηχανία ειδών πολυτελείας, χρυσοΰφαντα και ασημοΰφαντα υφάσματα, τάπητες, κρυστάλλινα σκεύη, αυξήθηκε το εμπόριο και οι εξαγωγές, προωθήθηκε η εξερεύνηση του Καναδά.
Τα αποτελέσματα των προσπαθειών του Ερρίκου του Δ' και του δούκα του Sully ήταν τόσο λαμπρά ώστε, όπως λέει ο θρύλος, η εποχή τους έμεινε στην ανάμνηση των Γάλλων σαν ένας χρυσός αιώνας.
Ο πρώτος γάμος του με την Μαργαρίτα των Βαλουά (βασίλισσα Μαργκό) δεν ήταν ευτυχής, ακυρώθηκε και παντρεύτηκε τη Μαρία των Μεδίκων.
Στις 14 Μαίου 1610, ένας άνθρωπος πήδησε πάνω στην άμαξα του βασιλιά και τον σκότωσε με μια μαχαιριά. Μετά το θάνατό του καθολικοί και διαμαρτυρόμενοι παράβγαιναν ποιός να τον πρωτοεπαινέσει.
Ο Ερρίκος ο Δ' παραμένει στο πλευρό του Καρλομάγνου, της Ιωάννας ντ'Άρκ και του Άγιου Λουδοβίκου ένας από τους ήρωες της Γαλλίας.
Λογοτεχνία - Φιλοσοφία
Στη Γαλλία την εποχή της αναγέννησης υπήρξαν εξαιρετικά επιτεύγματα στους τομείς της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας, που παρουσιάζονται ιδιαίτερα στα γραπτά του Ραμπελαί (Francois Rabelais, 1490-1592), του Ρονσάρ (Pierre de Ronsard, 1524 – 1585) και του Μονταίν (Michel de Montaigne, 1533-1592).
- Ο Ραμπελαί ήταν γιατρός αλλά τις ιατρικές του δραστηριότητες είχε διανθίσει με φιλολογικές προσπάθειες. Έγραφε ημερολόγια για τον απλό λαό και σάτιρες σχετικά με τους κομπογιαννίτες, τους αστρολόγους και τις λαϊκές δεισιδαιμονίες. To πασίγνωστο έργο του είναι το "Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ", πέντε νουβέλες που εξιστορούν τις περιπέτειες δύο γιγάντων, πατέρα και γιου, με το χιούμορ και τη χαρά της ζωής που αποπνέουν όλες οι δημιουργίες του. Σατίρισε τις μεθόδους της εκκλησίας, γελοιοποίησε το σχολαστικισμό,ειρωνεύτηκε τις προλήψεις και στηλίτευσε κάθε μορφή φανατισμού και καταπίεσης. Το έργο του απαγορεύτηκε από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στο λεγόμενο Index Librorum Prohibitorum (Κατάλογος Απαγορευμένων Βιβλίων).
- Ο Ρονσάρ ήταν θαυμαστής της αρχαιότητας και διατύπωσε την ιδέα της αναμόρφωσης της γαλλικής γλώσσας βάσει των αρχαίων ελληνικών και λατινικών προτύπων. Γύρω του σχηματίστηκε όμιλος ποιητών και συγγραφέων με τα ίδια ιδεώδη, η Pleiade (Πλειάς). «Θεωρητικός» του κύκλου αυτού αναδείχθηκε ο Ιωακείμ ντυ Μπελλαί με το έργο του Défense et illustration de la langue française (Υπεράσπιση και δόξα της γαλλικής γλώσσας, 1549).
Έγραψε Les Odes (Οι Ωδές, 1550-52), Amours (Έρωτες, 1552), Hymnes (Ύμνοι, 1555-56), Discours (Λόγοι, 1562, σατιρικά ποιήματα κατά των Ουγενότων), και τα περίφημα Sonnets pour Hélène (Σονέττα στην Ελένη, 1578). Έγραψε επίσης το (ημιτελές) έπος La Franciade (Φραγκιάς). - Ο Μονταίν ήταν νομικός και υπηρέτησε σε διάφορες υπηρεσίες όταν στην ηλικία των 37 ετών αποσύρθηκε στο πατρικό του κτήμα και αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής του στη μελέτη, τη σκέψη και τη συγγραφή. Οι ιδέες του περιέχονται στα φημισμένα του "Δοκίμια" (Les essais). Η πεμπτουσία της φιλοσοφίας του είναι ο σκεπτικισμός αναφορικά με κάθε δόγμα και απόλυτη αλήθεια και η ανεκτικότητα.
Προς τον 17ο αιώνα
Οι θρησκευτικοί πόλεμοι, η περίοδος της εμφύλιας πολεμικής σύγκρουσης μεταξύ των Γάλλων καθολικών και των προτεσταντών Ουγενότων συντάραξαν τη Γαλλία για πάνω από 50 χρόνια κατά το 16ο αιώνα. Το τέλος τους το 1598 τη βρήκε με εκατομμύρια απώλειες, από δύο έως τέσσερα εκτιμούν οι ιστορικοί, και εξασθενημένη. Εκατοντάδες χιλιάδες σπιτιών είχαν καταστραφεί καθώς και ο εμπορικός της στόλος. Ληστές λυμαίνονταν τους δρόμους και τα χωριά, οι ευγενείς ήταν ανεξέλεγκτοι, οι επαρχίες ενεργούσαν αυτόνομα.
Ο Ερρίκος Δ΄ παρέλαβε ένα κράτος σε κατάσταση αποσυνθέσεως και το άφησε δυνατό, οργανωμένο και δίκαιο, με τους πολίτες του να ευημερούν –όσο τουλάχιστον επέτρεπαν οι καιροί. Κατέπαυσε τις θρησκευτικές έριδες και συμφιλίωσε τους Γάλλους με το Διάταγμα της Νάντης.
Ο πατριωτισμός που είχε γεννηθεί προ πολλού στη Γαλλία και είχε ισχυροποιηθεί με τον Εκατονταετή Πόλεμο(1337-1453), από την εποχή του Ερρίκου του Δ' και έπειτα θα είναι τόσο ισχυρός που κανένα άλλο αίσθημα δεν θα μπορέσει να τον συναγωνισθεί στις καρδιές των Γάλλων. Η δημοτικότητα του καλού βασιλιά Ερρίκου σημαίνει το θρίαμβο του πατριωτισμού κατά του φατριασμού. Η απόλυτη μοναρχία θα αναδειχθεί νικητής τον επόμενο αιώνα επειδή ο βασιλιάς ενσαρκώνει την ενότητα του έθνους.
Ο Ερρίκος Δ΄ παρέλαβε ένα κράτος σε κατάσταση αποσυνθέσεως και το άφησε δυνατό, οργανωμένο και δίκαιο, με τους πολίτες του να ευημερούν –όσο τουλάχιστον επέτρεπαν οι καιροί. Κατέπαυσε τις θρησκευτικές έριδες και συμφιλίωσε τους Γάλλους με το Διάταγμα της Νάντης.
Ο πατριωτισμός που είχε γεννηθεί προ πολλού στη Γαλλία και είχε ισχυροποιηθεί με τον Εκατονταετή Πόλεμο(1337-1453), από την εποχή του Ερρίκου του Δ' και έπειτα θα είναι τόσο ισχυρός που κανένα άλλο αίσθημα δεν θα μπορέσει να τον συναγωνισθεί στις καρδιές των Γάλλων. Η δημοτικότητα του καλού βασιλιά Ερρίκου σημαίνει το θρίαμβο του πατριωτισμού κατά του φατριασμού. Η απόλυτη μοναρχία θα αναδειχθεί νικητής τον επόμενο αιώνα επειδή ο βασιλιάς ενσαρκώνει την ενότητα του έθνους.
Quiz
Πηγή πληροφοριών
http://fr.wikipedia.org/wiki/Histoire_de_France
http://www.livepedia.gr/
http://www.aerologio.gr/
http://web.cortland.edu/flteach/civ/histoi/histoi.htm
http://ebooks.edu.gr/
http://paradosiakos.blogspot.gr/
Εγκυκλοπαίδειες Δομή και Πάπυρος LaRousse-Britanica
Ανρέ Μωρουά - Η ιστορία της Γαλλίας, εκδ. Όμηρος
E. Burns Ευρωπαϊκή Ιστορία, εκδ. Παρατηρητής