Η Γαλλική λογοτεχνία του 19ου αιώνα
Στη γαλλική λογοτεχνία, ο 19ος αιώνας χωρίζεται σε τρεις περιόδους με δυσδιάκριτα όρια, καθώς τα λογοτεχνικά ρεύματα που κυριαρχούν, ο ρομαντισμός, ο ρεαλισμός και ο συμβολισμός, πολλές φορές συνυπάρχουν στα έργα των συγγραφέων.
Ο ρομαντισμός κυριάρχησε το πρώτο μισό του αιώνα, στη συνέχεια οι συγγραφείς στράφηκαν στον ρεαλισμό, που στην πιο ακραία εκδοχή του ονομάστηκε νατουραλισμός. Η έκφραση του ρεαλισμού στην ποίηση χαρακτηρίστηκε με τον όρο παρνασσισμός. Προς το τέλος του αιώνα κυριαρχεί ο συμβολισμός, στην ποίηση κυρίως, που πλέον χαρακτηρίζεται από υπαινικτικότητα και ευρεία χρήση συμβολισμών.
Ο ρομαντισμός κυριάρχησε το πρώτο μισό του αιώνα, στη συνέχεια οι συγγραφείς στράφηκαν στον ρεαλισμό, που στην πιο ακραία εκδοχή του ονομάστηκε νατουραλισμός. Η έκφραση του ρεαλισμού στην ποίηση χαρακτηρίστηκε με τον όρο παρνασσισμός. Προς το τέλος του αιώνα κυριαρχεί ο συμβολισμός, στην ποίηση κυρίως, που πλέον χαρακτηρίζεται από υπαινικτικότητα και ευρεία χρήση συμβολισμών.
Ιστορικό πλαίσιο
Μετά το τέλος της Γαλλικής Επανάστασης και την άνοδο στην εξουσία του Ναπολέοντα Βοναπάρτη το 1799, η πολιτική κατάσταση ήταν ιδιαίτερα ασταθής. Κατά τον 19ο αιώνα η Γαλλία έζησε τουλάχιστον επτά πολιτικά καθεστώτα: δύο μοναρχίες, τρεις δημοκρατίες και δύο αυτοκρατορίες, καθώς και τρεις επαναστάσεις, Επανάσταση Ιουλίου 1830, Επανάσταση του 1848 και την Παρισινή Κομμούνα το 1871.
Και όμως, η χώρα αναπτύσσεται: είναι η αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, που οδηγείται από την άνοδο της επιστήμης και του καπιταλισμού, που δημιουργεί ευκαιρίες για μεγάλες περιουσίες αλλά και εργάτες με απάνθρωπες συνθήκες εργασίας.
Με το πραξικόπημα του Δεκεμβρίου 1851 έγινε η Δεύτερη Αυτοκρατορία υπό τον Ναπολέοντα Γ΄. Η Δεύτερη Αυτοκρατορία εγκαινίασε μια νέα εποχή, αυτή της αξιοσημείωτης επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου. Η βιομηχανία και το εμπόριο ήταν από τους πρώτους τομείς που επωφελήθηκαν. Ήταν η γέννηση του καπιταλισμού. Οι τράπεζες εξελίσσονταν και άρχισε να αναπτύσσεται η λεγόμενη καταναλωτική κοινωνία. Αυτή την εποχή δημιουργήθηκε το σιδηροδρομικό δίκτυο της Γαλλίας και πολλές πόλεις επανανοικοδομήθηκαν σε νέες πολεοδομικές βάσεις. Στο Παρίσι, ο Οσμάν πραγματοποίησε το όνειρο του αυτοκράτορα: έκανε την πρωτεύουσα πόλη των φώτων και ανακαίνισε το πολεοδομικό δίκτυο. Κατασκευάστηκε η Όπερα Γκαρνιέ και τελείωσαν οι εργασίες στο Λούβρο. Η φωτογραφία, που εμφανίστηκε από τη δεκαετία του 1850, επηρέασε τους συγγραφείς και τους καλλιτέχνες. Βιτρίνες της οικονομικής επιτυχίας, οι Παγκόσμιες Εκθέσεις στο Παρίσι, δέχονται εκατομμύρια επισκέπτες από όλη τη Γαλλία και την Ευρώπη. Στο εξωτερικό, η Γαλλία ενέτεινε την αποικιακή πολιτική της και ξαναβρήκε τη θέση Μεγάλης δύναμης στον κόσμο. Αυτή η θέση όμως δεν ήταν χωρίς κινδύνους. Το 1870 ξέσπασε ο Γαλλοπρωσικός πόλεμος που έληξε με ήττα, αιχμαλωσία του Ναπολέοντα Γ΄ και απώλεια της Αλσατίας και της Λωρραίνης τον Ιανουάριο του 1871. Η αυτοκρατορία κατέρρευσε δίνοντας την θέση της στην Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία (1870-1942), η οποία συγκαλέστηκε βιαστικά για να διαπραγματευτεί την ειρήνη με την Πρωσία. Αλλά στο Παρίσι το κύμα αγανάκτησης φούντωνε, η εξέγερση της Κομμούνας εναντίον της συντηρητικής κυβέρνησης κατεστάλη αιματηρά το Μάιο 1871. Αυτή την εποχή θεμελιώθηκαν και ισχυροποιήθηκαν οι δημόσιες ελευθερίες. Η δημόσια εκπαίδευση γενικεύθηκε και έγινε υποχρεωτική και κοσμική και τα δικαιώματα των εργαζομένων βελτιώθηκαν. Η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος ανέτρεψε παραδεδομένες αξίες, έφερε τα πάνω κάτω τόσο στην κοινωνία όσο και στην καλλιτεχνική δημιουργία. Στη Γαλλία, αυτή η περίοδος, από το 1871 και μέχρι τον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο το 1914, ονομάστηκε η Ωραία εποχή (la Belle époque). Η Δημοκρατία, τόσο εύθραυστη το 1871, πέτυχε, παρά τις δυσκολίες που συνάντησε, ανάμεσα στις οποίες η υπόθεση Ντρέιφους και ο κίνδυνος ανατροπής της από τον στρατηγό Μπουλανζέ, να επιβληθεί και να δημιουργήσει εθνική συνοχή.
Περισσότερα για την ιστορία του 19ου αιώνα στη Γαλλία εδώ
Και όμως, η χώρα αναπτύσσεται: είναι η αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, που οδηγείται από την άνοδο της επιστήμης και του καπιταλισμού, που δημιουργεί ευκαιρίες για μεγάλες περιουσίες αλλά και εργάτες με απάνθρωπες συνθήκες εργασίας.
Με το πραξικόπημα του Δεκεμβρίου 1851 έγινε η Δεύτερη Αυτοκρατορία υπό τον Ναπολέοντα Γ΄. Η Δεύτερη Αυτοκρατορία εγκαινίασε μια νέα εποχή, αυτή της αξιοσημείωτης επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου. Η βιομηχανία και το εμπόριο ήταν από τους πρώτους τομείς που επωφελήθηκαν. Ήταν η γέννηση του καπιταλισμού. Οι τράπεζες εξελίσσονταν και άρχισε να αναπτύσσεται η λεγόμενη καταναλωτική κοινωνία. Αυτή την εποχή δημιουργήθηκε το σιδηροδρομικό δίκτυο της Γαλλίας και πολλές πόλεις επανανοικοδομήθηκαν σε νέες πολεοδομικές βάσεις. Στο Παρίσι, ο Οσμάν πραγματοποίησε το όνειρο του αυτοκράτορα: έκανε την πρωτεύουσα πόλη των φώτων και ανακαίνισε το πολεοδομικό δίκτυο. Κατασκευάστηκε η Όπερα Γκαρνιέ και τελείωσαν οι εργασίες στο Λούβρο. Η φωτογραφία, που εμφανίστηκε από τη δεκαετία του 1850, επηρέασε τους συγγραφείς και τους καλλιτέχνες. Βιτρίνες της οικονομικής επιτυχίας, οι Παγκόσμιες Εκθέσεις στο Παρίσι, δέχονται εκατομμύρια επισκέπτες από όλη τη Γαλλία και την Ευρώπη. Στο εξωτερικό, η Γαλλία ενέτεινε την αποικιακή πολιτική της και ξαναβρήκε τη θέση Μεγάλης δύναμης στον κόσμο. Αυτή η θέση όμως δεν ήταν χωρίς κινδύνους. Το 1870 ξέσπασε ο Γαλλοπρωσικός πόλεμος που έληξε με ήττα, αιχμαλωσία του Ναπολέοντα Γ΄ και απώλεια της Αλσατίας και της Λωρραίνης τον Ιανουάριο του 1871. Η αυτοκρατορία κατέρρευσε δίνοντας την θέση της στην Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία (1870-1942), η οποία συγκαλέστηκε βιαστικά για να διαπραγματευτεί την ειρήνη με την Πρωσία. Αλλά στο Παρίσι το κύμα αγανάκτησης φούντωνε, η εξέγερση της Κομμούνας εναντίον της συντηρητικής κυβέρνησης κατεστάλη αιματηρά το Μάιο 1871. Αυτή την εποχή θεμελιώθηκαν και ισχυροποιήθηκαν οι δημόσιες ελευθερίες. Η δημόσια εκπαίδευση γενικεύθηκε και έγινε υποχρεωτική και κοσμική και τα δικαιώματα των εργαζομένων βελτιώθηκαν. Η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος ανέτρεψε παραδεδομένες αξίες, έφερε τα πάνω κάτω τόσο στην κοινωνία όσο και στην καλλιτεχνική δημιουργία. Στη Γαλλία, αυτή η περίοδος, από το 1871 και μέχρι τον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο το 1914, ονομάστηκε η Ωραία εποχή (la Belle époque). Η Δημοκρατία, τόσο εύθραυστη το 1871, πέτυχε, παρά τις δυσκολίες που συνάντησε, ανάμεσα στις οποίες η υπόθεση Ντρέιφους και ο κίνδυνος ανατροπής της από τον στρατηγό Μπουλανζέ, να επιβληθεί και να δημιουργήσει εθνική συνοχή.
Περισσότερα για την ιστορία του 19ου αιώνα στη Γαλλία εδώ
Ο ρομαντισμός (1800-1850)
Με πρόδρομους τα μυθιστορήματα του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ και τον προσωπικό λυρισμό του Σατωμπριάν, ο ρομαντισμός αντιτίθεται στην επιστήμη και τη λογική που κυριαρχούσαν στον προηγούμενο αιώνα του Διαφωτισμού και επιβάλλεται με την έκφραση των συναισθημάτων, το μυστήριο, τη φαντασία, τον εξωτισμό και την ευαισθησία. Προβάλει τη λατρεία του εαυτού (le culte du moi): έναν εαυτό που υποφέρει, κυρίως από το κακό του αιώνα ( le mal du siècle) και βιώνει ένα αίσθημα απογοήτευσης, ανίας και ηθικής μοναξιάς.
Ο ρομαντισμός προσπάθησε να απελευθερωθεί από τους αυστηρούς κανόνες του κλασικισμού και επεδίωξε την απελευθέρωση της τέχνης. Οι ρομαντικοί ποιητές εγκατέλειψαν τον αλεξανδρινό στίχο και διαφοροποίησαν τους ρυθμούς. Αναζητώντας την απόλυτη δημιουργική ελευθερία δημιούργησαν την ποιητική πρόζα. Το δράμα συνδυάζει τραγωδία και κωμωδία και αποκηρύσσει τον κανόνα των τριών ενοτήτων. Το μυθιστόρημα γίνεται κοινωνικό και ιστορικό.
Κάποια βασικά χαρακτηριστικά του ρομαντισμού:
Ο ρομαντισμός προσπάθησε να απελευθερωθεί από τους αυστηρούς κανόνες του κλασικισμού και επεδίωξε την απελευθέρωση της τέχνης. Οι ρομαντικοί ποιητές εγκατέλειψαν τον αλεξανδρινό στίχο και διαφοροποίησαν τους ρυθμούς. Αναζητώντας την απόλυτη δημιουργική ελευθερία δημιούργησαν την ποιητική πρόζα. Το δράμα συνδυάζει τραγωδία και κωμωδία και αποκηρύσσει τον κανόνα των τριών ενοτήτων. Το μυθιστόρημα γίνεται κοινωνικό και ιστορικό.
Κάποια βασικά χαρακτηριστικά του ρομαντισμού:
- οι Ρομαντικοί αντικαθιστούν τη λατρεία των αρχαίων με το εθνικό παρελθόν
- αναζητούν την έμπνευσή τους στη Βίβλο και στους χριστιανικούς του μεσαίωνα
- η εξωτερική φύση είναι μια πιστή αντανάκλαση της ψυχικής τους κατάστασης
- αναφέρονται κατά προτίμηση σε υποβλητικό σκηνικό: σε ερείπια, σε νυχτερινά φεγγαρόλουστα τοπία, σε τάφους, στο τοπικό χρώμα κλπ.
- εκφράζουν τη δυστυχία τους, τη μελαγχολική τους διάθεση και τον συναισθηματικό τους πόνο με σκέψεις για το θάνατο, το Θεό, τον έρωτα (κυρίως τον έρωτα που βιώνει τον πόνο από θάνατο ή χωρισμό).
- Σε αντίθεση με τον κλασικισμό, ο ρομαντισμός δεν επηρεάζεται πλέον από τους Έλληνες και τους Λατίνους αλλά από τις ξένες λογοτεχνίες (π.χ. Γκαίτε, Σαίξπηρ, Καλντερόν).
Οι κυριότεροι εκπρόσωποι αυτής της ρομαντικής περιόδου:
- Φρανσουά-Ρενέ ντε Σατωμπριάν (1768-1848). Ηγετική μορφή του γαλλικού ρομαντισμού, συγγραφέας και πολιτικός, φλογερός φιλέλληνας, συγγραφέας της μοναξιάς, της μελαγχολίας και του ευαίσθητου πάθους. Μυθιστορήματά του η Αταλά (1801) και ο Ρενέ (1802), εμπνευσμένα από το ταξίδι του στην Αμερική κατά τη διάρκεια της Γαλλικής επανάστασης, όπου εισάγει στη λογοτεχνία το θέμα της μελαγχολικής διάθεσης (vague à l'âme) και τα άλλα χαρακτηριστικά του ρομαντισμού, την απαισιοδοξία, τη στροφή προς τη φύση, τον απελπισμένο έρωτα, το θάνατο. Άλλα μνημειώδη έργα του Το Πνεύμα του Χριστιανισμού (Génie du christianisme, 1802), το Οδοιπορικό από το Παρίσι στην Ιερουσαλήμ (Itinéraire de Paris à Jérusalem , 1811), τα Απομνημονεύματα πέρα απ’ τον τάφο (Mémoires d'outre-tombe, 1848).
- Μαντάμ ντε Σταλ. (1766-1817). Στις αρχές του αιώνα είναι καθοριστική η συμβολή της κυρίως με το δοκίμιο Περί Γερμανίας (De l'Allemagne,1810/1813), με το οποίο εισήγαγε στη Γαλλία το νέο ρεύμα του γερμανικού ρομαντισμού. Έργα της Κορίνα ή η Ιταλία (Corinne ou l'Italie,1807), αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα όπου αναφέρεται στην περιπετειώδη, αληθινά μυθιστορηματική ζωή της και Ντελφίν (Delphine, 1802) έργο πρόκληση για την πολιτική εξουσία, με τις φεμινιστικές, θρησκευτικές και κοινωνικές ιδέες που πρόβαλλε.
- Αλφόνς ντε Λαμαρτίν. (1790-1869). Ποιητής, μυθιστοριογράφος, ιστοριογράφος και πολιτικός, από τα μεγαλύτερα ονόματα του ρομαντισμού στη Γαλλία. Συλλογές: Ποιητικοί ρεμβασμοί (1820),όπου περιλαμβάνεται Η λίμνη, ένα από τα αθάνατα ποιήματα της γαλλικής φιλολογίας που έγραψε μετά το θάνατο της αγαπημένης του και οι Ποιητικές και θρησκευτικές αρμονίες (1830), το μυθιστόρημα Γκρατσιέλλα (Graziella,1849), ο Ραφαήλ (Raphaël, 1849) και πολλά ιστορικά έργα όπως η Ιστορία της επανάστασης του 1848.
- Αλφρέ ντε Μυσσέ (1810-1857). Ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος. Ευαίσθητος και συγκινητικός. Αναφέρθηκε στην ασθένεια του αιώνα (le mal du siècle), δηλαδή στην νοσηρή ψυχολογία των νέων μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους, που δημιούργησε ένα αίσθημα κενού και έλλειψης πίστης. Έργα του:Μύθοι της Ισπανίας και της Ιταλίας, (Contes d'Espagne et d'Italie, 1829), η μυθιστορηματική αυτοβιογραφία Η εξομολόγηση ενός παιδιού του αιώνα, (La confession d'un enfant du siècle,1836) και Οι νύχτες (Les Nuits, 1835-1837), εμπνευσμένα από τον πολυτάραχο δεσμό του με τη Γεωργία Σάνδη. Θεατρικά έργα: Δεν παίζουν με τον έρωτα (On ne badine pas avec l'amour, 1834) και Λορεντζάτσιο (Lorenzaccio,1834)
- Αλφρέ ντε Βινύ, (1797-1863). Μεταφυσικός και σκοτεινός. Η γραφή του, πλούσια σε συμβολισμούς, προαναγγέλλει τη γραφή των Μποντλέρ, Βερλαίν και Μαλαρμέ. Ανάμεσα στα έργα του είναι τα Ποιήματα παλιά και νέα (Poèmes antiques et modernes, 1826), Τα πεπρωμένα (1864), Σκλαβιά και μεγαλείο των στρατιωτικών, 1835, μια σειρά διηγημάτων βασισμένα στην εμπειρία του Βινύ στο στρατό, καθώς διετέλεσε επί χρόνια αξιωματικός του στρατού, και διαλογισμός σχετικά με τη φύση της στρατιωτικής ζωής. Stello, (1832) έργο αποτελούμενο από τρεις νουβέλες, όπου περιγράφει την τραγική ζωή τριών ποιητών, των Νικολά Ζιλμπέρ, Τόμας Τσάτερτον και Αντρέ Σενιέ και εμφανίζεται για πρώτη φορά ο όρος "καταραμένοι ποιητές" (poètes maudits). Έγραψε επίσης το θεατρικό Τσάτερτον (Chatterton,1835)
- Βικτώρ Ουγκώ, (1802-1885). Από τις μεγαλύτερες λογοτεχνικές φυσιογνωμίες της Γαλλίας και ένας από τους ηγέτες της ρομαντικής κίνησης στη γαλλική λογοτεχνία, καλύπτει ολόκληρο τον αιώνα με την πολύπλευρη ποίηση του. Το 1827 ίδρυσε τον όμιλο Σενάκλ (Cénacle=χώρος του Μυστικού Δείπνου) που περιλάμβανε όλους τους ρομαντικούς συγγραφείς και όπου συζητούσαν τους νέους τρόπους έκφρασης. Μυθιστορήματα: η Παναγία των Παρισίων ( 1831), όπου ανάστησε το μεσαιωνικό Παρίσι, οι Άθλιοι (les Misérables, 1862). Ποιητικές συλλογές: Ωδές και Μπαλάντες (Odes et Ballades, 1826), με την οποία αναγνωρίζεται σαν αξιόλογος λυρικός ποιητής και τεχνίτης του στίχου. Τα Ανατολίτικα (Les Orientales,1829) ένα από τα πιο αξιόλογα έργα του, εμπνευσμένο από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, καθώς ήταν φλογερός φιλέλληνας, τα Φθινοπωρινά Φύλλα (Les Feuilles d’automne,1831), και πολλά άλλα. Ασχολήθηκε επίσης και με το θέατρο: Κρόμγουελ (1827) στον πρόλογο του οποίου πρότεινε την κατάργηση των ενοτήτων του χρόνου και του τόπου και υποστήριξε τη συνύπαρξη κωμικού και τραγικού στοιχείου σε ένα έργο, Ερνάνης (Hernani,1830) και Ρουί Μπλα (Rouis Blas, 1838).
- Ζεράρ ντε Νερβάλ, (1808-1855). Η καθαρή ενσάρκωση του ρομαντικού πνεύματος. Συγγραφέας, ποιητής, αρθρογράφος και μεταφραστής. Υπήρξε ένας από τους βασικούς εισηγητές της θεματικής του γερμανικού Ρομαντισμού στη Γαλλία με μεταφράσεις γερμανικών λογοτεχνικών έργων στα γαλλικά, όπως ο Φάουστ του Γκαίτε, που τον έκανε διάσημο. Σημαντικότερο προσωπικό ποιητικό έργο του ήταν το πυκνό και σκοτεινό Οι Χίμαιρες, (Les Chimères,1854), μια συλλογή δώδεκα σονέτων και τα διηγήματα Συλβί (Sylvie, 1854) και Ωρελιά (Aurélia, 1855).
- Αλοϋζιύς Μπερτράν (1807 - 1841) στο έργο Γκασπάρ της νύχτας (Gaspard de la nuit), που σήμερα θεωρείται κλασικό έργο της ποίησης και της λογοτεχνίας του φανταστικού. Εισήγαγε στην ποίηση τον πεζό λόγο, μια ποιητική μορφή που θα επαναλάβουν αργότερα ο Μπωντλαίρ και ο Ρεμπώ.
- Σαιν Μπεβ (1804-1869). Πολυσύνθετη φυσιογνωμία κριτικού και συγγραφέα, που μπορεί να θεωρηθεί ο θεμελιωτής της νεώτερης λογοτεχνικής κριτικής. Δημοσίευσε επίσης ποιητικές συλλογές όπως Οι παρηγοριές (Les Consolations,1830), Οι αυγουστιάτικες σκέψεις (Pensées d'août,1837), Το βιβλίο της αγάπης (Livre d'Amour,1843) και το μυθιστόρημα η Ηδονή (la Volupté,1834). Το πεντάτομο Port-Royal (1840–1859), μεγάλη ιστορική εικόνα των Γιανσενιστών του Πορ Ρουαγιάλ σε θρησκευτικές, πνευματικές και λογοτεχνικές διαστάσεις καθώς και πολυάριθμες μελέτες για πρόσωπα και έργα της λογοτεχνίας ή ιστορικοπνευματικά προβλήματα, που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες.
- Ζωρζ Σαντ (1804-1876). Έγραψε μυθιστορήματα, θεατρικά και αυτοβιογραφικά έργα, λογοτεχνικές κριτικές και πολιτικά κείμενα. Διάσημη τόσο για το συγγραφικό της έργο όσο και για τις (πρώιμα) φεμινιστικές της απόψεις, καθώς και για την ανεξάρτητη, αντισυμβατική ζωή της και τους ερωτικούς δεσμούς της. Έργα της: Το μυθιστόρημα Ιντιάνα (Indiana, 1831) που γνώρισε μεγάλη επιτυχία, όπου αναφέρεται στη ζωή μιας γυναίκας που υποφέρει από την αντίθεση ανάμεσα στο όνειρο και στο στενό σύμπαν της καθημερινής ζωής. Επίσης έργα αισθηματικού περιεχομένου, όπως το Βαλεντίν (Valentine) και Λέλια (Lelia), που αντανακλούν τη ζωή εκείνης της εποχής.Το Αυτή και Αυτός (Elle et Lui, 1859) που αναφέρεται στη θυελλώδη σχέση της με τον Αλφρέ ντε Μυσσέ, μυθιστόρημα έμμεσης αυτοπροσωπογράφησης. Μια σειρά μυθιστορημάτων αγροτικής ηθογραφίας, όπως ο Βάλτος του διαβόλου (La Mare du Diable,1846).
- Αλέξανδρος Δουμάς πατέρας (1802-1870). Διάσημος για ιστορικά του μυθιστορήματα, όπως οι Τρεις σωματοφύλακες (Les Trois Mousquetaires,1844), όπου βασίστηκε σε ίντριγκες της εποχής του Ρισελιέ, ο Κόμης Μοντεχρήστος , ιστορικό-κοινωνικό μυθιστόρημα που καυτηριάζει, μεταξύ άλλων, την ανηθικότητα και αναλγησία της αστικής τάξης και τον πολιτικό δεσποτισμό, Η βασίλισσα Μαργκό (La Reine Margot, 1845, η ζωή της εδώ), και πολλά άλλα. Έγραψε επίσης πολλά θεατρικά δράματα: «Ο Ερρίκος Γ' και η Αυλή του» (Henri III et sa cour, 1829), που ήταν το πρώτο επιτυχημένο θεατρικό έργο της νέας ρομαντικής εποχής.
Ρεαλισμός (1850-1880)
Ο ρεαλισμός είναι ένα λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό ρεύμα που άρχισε να εμφανίζεται μετά το 1840 περίπου κυρίως σαν αντίδραση στις υπερβολές του ρομαντισμού. Στη λογοτεχνία εκφράστηκε κυρίως με το μυθιστόρημα. Το ρεαλιστικό μυθιστόρημα είχε σαν αποστολή να αποδώσει όσο το δυνατόν πιστότερα την πραγματικότητα, να απεικονίσει το πραγματικό με αμερόληπτη αντικειμενικότητα, χωρίς ιδεαλισμούς. Οι συγγραφείς προτιμούσαν να διηγηθούν πραγματικές ιστορίες, οι χαρακτήρες είχαν συναισθήματα αληθοφανή και το περιβάλλον καθώς και οι σκηνές περιγράφονταν με λεπτομέρειες και ακρίβεια.
Μερικά κύρια χαρακτηριστικά του ρεαλιστικού μυθιστορήματος
Μερικά κύρια χαρακτηριστικά του ρεαλιστικού μυθιστορήματος
- Οι συγγραφείς, αναπαριστούν πιστά την πραγματικότητα, τέτοια ακριβώς που είναι. Δηλαδή, απεικονίζουν τον πραγματικό κόσμο ώστε να αναλύσουν τα κοινωνικά προβλήματα και να καταλάβουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
- Δίνουν μεγάλη βαρύτητα στην περιγραφή.
- Προσέχουν τη χρήση της γλώσσας. Ανάλογα με τον τρόπο που εκφράζονται οι χαρακτήρες αντανακλάται το κοινωνικό τους περιβάλλον.
- Δεν αποκλείουν κανένα κοινωνικό στρώμα από τα μυθιστορήματα. Δίπλα στους πλούσιους αστούς και τους αριστοκράτες συναντάμε ανθρώπους του λαού, απατεώνες, εταίρες κλπ
- Εφαρμόζουν απρόσωπη γραφή. Οι ρεαλιστές συγγραφείς δεν κρίνουν, δεν κατηγορούν, δεν ηθικολογούν. Μόνο εκθέτουν, περιγράφουν και εξιστορούν χωρίς να εμφανίζονται στην αφήγηση ή να παρεμβάλουν τις απόψεις τους.
Οι κυριότεροι Γάλλοι συγγραφείς του ρεαλισμού
Στο μυθιστόρημα
Στο μυθιστόρημα
- Ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ (1799-1850) είναι ένας από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους όλων των εποχών, θεμελιωτής του ρεαλιστικού μυθιστορήματος, συγγραφέας με τεράστιο έργο που αργότερα έγινε γνωστό ως Η Ανθρώπινη Κωμωδία , ένας κοινωνικός πίνακας της εποχής του. Ανάμεσα στα 91 μυθιστορήματα και 30 νουβέλες του: οι Χαμένες ψευδαισθήσεις (les Illusions perdues, 1837-1843), η Εξαδέλφη Μπέτι (La Cousine Bette, 1846), ο μπαρμπα-Γκοριό (le Père-Goriot, 1835), Ευγενία Γκραντέ (Eugenie Grandé, 1833).
- Ο Σταντάλ, πραγματικό όνομα Ανρί Μπελ (1783-1842), ένας από τους μεγαλύτερους Γάλλους λογοτέχνες του 19ου αιώνα, κινήθηκε ανάμεσα στον ρομαντισμό και τον ρεαλισμό και τα μυθιστορήματά του το Κόκκινο και το Μαύρο (Le rouge et le noir, 1830) και Το Μοναστήρι της Πάρμας, (La Chartreuse de Parme,1839) συγκαταλέγονται ανάμεσα στα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
- Γκυστάβ Φλωμπέρ (1821-1880), που είχε πάντα σαν βάση την έρευνα και την παρατήρηση. Στο έργο του περιλαμβάνονται δύο αριστουργήματα που χαρακτηρίζονται από την τελειότητα του ύφους και την απαισιόδοξη ειρωνεία: η Μαντάμ Μποβαρύ (Madame Bovary,1857) και η Αισθηματική αγωγή (L’Éducation sentimentale,1869), που είναι κάτι ανάμεσα σε ιστορικό μυθιστόρημα, χρονικό της επανάστασης του 1848, αισθηματικό ρομάντζο και αυτοβιογραφικό τεκμήριο. Μια τοιχογραφία της περιόδου 1840-1851.
- Γκυ ντε Μωπασσάν (1850-1893). Θεωρείται ο μεγαλύτερος διηγηματογράφος της Γαλλίας, μαέστρος της ανατομίας της ανθρώπινης ψυχής. Από το 1880 µέχρι το 1891 έγραψε 6 µυθιστορήµατα και 300 διηγήματα. Με επίκεντρο της θεματολογίας του την καθημερινή ζωή, έδωσε προσοχή στην εμβάθυνση των ψυχολογικών και κοινωνιολογικών παρατηρήσεων. Το έργο του είναι μια απεικόνιση της κοινωνικοπολιτικής ζωής και των ηθών στη Γαλλία, στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Μυθιστορήματα: μια Ζωή ( une Vie,1883), ο Φιλαράκος (Bel-Ami,1885). Συλλογές διηγημάτων: Το σπίτι Τελλιέ (La Maison Tellier, 1881), Η δεσποινίς Φιφί (Mademoiselle Fifi, 1882), Το στολίδι (La Parure 1884) και "Υβέτ" (Yvette 1885), οι Αυτόχειρες, Η καρεκλού.
- Προσπέρ Μεριμέ (1803-1870). Έγραψε ιστορικά μυθιστορήματα, διηγήματα, θεατρικά έργα και ιστορικά και αρχαιολογικά έργα. Τα δυνατά πάθη, το εξωτικό και το φανταστικό είναι τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του έργου του.Έργα του: η Αφροδίτη της Ιλ (La Venus d'Ille, 1837), Κολομπά (Colomba, 1840), Κάρμεν (Carmen, 1845) έργο στο οποίο βασίστηκε η όπερα Κάρμεν του Ζωρζ Μπιζέ.
- Αλφόνς Ντωντέ (1840-1897). Τα έργα του στηρίζονται σε καθημερινές παρατηρήσεις που κατέγραφε σχολαστικά σε σημειωματάρια. Έγραψε διηγήματα, όπως τα Γράμματα από τον μύλο μου (Lettres de mon moulin, 1869), τα Διηγήματα της Δευτέρας (Contes du Lundi, 1873) και μυθιστορήματα όπως τα: Φρομόν ο νεότερος και Ρισλέρ ο πρεσβύτερος (Fromont jeune et Risler aîné, 1874), Βασιλείς στην εξορία (Les rois en exil,1879), Οι θαυμαστές περιπέτειες του Ταρταρέν ντε Ταρασκόν, (Aventures prodigieuses de Tartarin de Tarascon 1872), Ο Ταρταρίνος στις Άλπεις (Tartarin sur les Alpes,1885).
Στο θέατρο
- Αλεξάντρ Ντουμά νεώτερος (1824-1895). Απεικόνισε τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής του σε έργα που διασκευάζονταν και για το θέατρο, όπως η Κυρία με τις καμέλιες του (La Dame aux Camélias, 1852)
- Εμίλ Οζιέ (1820-1889). Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ηθογραφικής κωμωδίας της εποχής του στη Γαλλία. Οι φτωχιές λιονταρίνες (1858), μέσω του οποίου σατιρίζει την απληστία και τη μοιχεία, και κυρίως Ο γαμπρός του κ. Πουαριέ (1854).
- Εζέν Λαμπίς (1815-1888). Οι κωμωδίες του ήταν γραμμένες για να ψυχαγωγούν,έκρυβαν όμως μια ανελέητη καταγγελία των ελαττωμάτων και της υποκρισίας της αστικής τάξης. Έγραψε πάνω από 200 θεατρικά όπως το Καπέλο από ψάθα Ιταλίας, Το ταξίδι του κ. Περισόν(1860,σε συνεργασία με τον Ε. Μαρτέν)
Παρνασσισμός (1850-1880)
Ο παρνασσισμός είναι η έκφραση του ρεαλισμού στην ποίηση. Ξεκίνησε από τη Γαλλία και κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία το διάστηµα 1850-1880. Το ενδιαφέρον της νέας γενιάς των ποιητών μετατοπίστηκε από το ποιητικό «εγώ» του ρομαντισμού, που πλέον απέρριπταν, στην αντικειμενική πραγματικότητα και τη ρεαλιστική αναπαράστασή της. Ο παρνασσισμός οφείλει το όνομά του στην τρίτομη ποιητική ανθολογία με τον τίτλο "Σύγχρονος Παρνασσός" (Parnasse contemporain, 1866-1876), με αναφορά στο ελληνικό βουνό Παρνασσός, μυθολογική κατοικία των Μουσών. Ο Τεοφίλ Γκωτιέ και ο Λεκόντ ντε Λιλ ήταν οι ιδρυτές του κινήματος. Η θεωρία του Γκωτιέ η τέχνη για την τέχνη (l'art pour l'art) διακήρυξε την ανεξαρτησία της τέχνης από κάθε ηθική ή κοινωνική σκοπιμότητα και θεωρείται ένα από τα συνθήματα των παρνασσιστών.
Βασικά χαρακτηριστικά των παρνασσιστών:
Βασικά χαρακτηριστικά των παρνασσιστών:
- Μορφή: οι παρνασσιστές επεξεργάζονται το στίχο, προσπαθούν να τον τελειοποιήσουν, σέβονται τους ρυθµικούς, στιχουργικούς και µετρικούς κανόνες και την οµοιοκαταληξία. Για αυτό προτιµούν να γράφουν ποιήµατα σταθερής µορφής όπως είναι το σονέτο.
- Δίνουν σηµασία στην ακρίβεια της έκφρασης και στη λεπτοµέρεια.
- Αντλούν τα θέµατά τους από τη µυθολογία και τους χαµένους πολιτισµούς της αρχαιότητας, κυρίως τον ελληνικό και τον ινδικό.
- Στα ποιήµατά τους υπάρχει γαλήνη, ηρεµία και απάθεια (impassibilité), απουσιάζει το πάθος και το συναίσθηµα ή η ένταση, η ανθρώπινη παρουσία και η αληθινή ζωή
- Εφαρμόζουν τη θεωρία «η τέχνη για την τέχνη», δηλαδή την ανεξαρτησία της τέχνης από κάθε ηθική ή κοινωνική σκοπιμότητα.
Κυριότεροι παρνασσιακοί ποιητές:
- Τεοφίλ Γκωτιέ, (1811-1872). Γενάρχης αυτού του λογοτεχνικού ρεύματος, ο οποίος με τη θεωρία «η τέχνη για την τέχνη», δηλαδή την απελευθέρωση της τέχνης από πολιτικοποιήσεις, διδακτισμούς και άλλους σκοπούς, διακήρυξε την ανεξαρτησία της τέχνης από κάθε ηθική ή κοινωνική σκοπιμότητα. Έργα του:Η ιστορία της μούμιας (Le roman de la momie,1858)
- Λεκόντ ντε Λιλ (1818-1894). Βασικός εκπρόσωπος του παρνασσισμού. Ο κύριος όγκος του έργου του περιλαμβάνεται σε τρεις συλλογές: Αρχαία Ποιήματα (Poèmes antiques, 1852), Βαρβαρικά Ποιήματα (Poèmes barbares, 1862) και Τραγικά Ποιήματα (Poèmes tragiques, 1884).
- Συλί Προυντόμ (1839-1907). Ποιητής και δοκιμιογράφος, νικητής του πρώτου Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1901. Ποιητικές συλλογές του: Στροφές και ποιήματα (Stances et Poèmes,1865), οι Δοκιμασίες (Les Épreuves,1866), οι Μοναξιές (Les Solitudes,1869) Έγραψε επίσης δοκίμια για την αισθητική και την φιλοσοφία.
- Τεοντόρ ντε Μπανβίλ (1823-1891). Ποιητής, δραματουργός και θεατρικός κριτικός, από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της σχολής των παρνασσιστών, με επίδραση στο κίνημα του συμβολισμού. Ποιητικές του συλλογές:Οι Καρυάτιδες (Les Cariatides, 1842), Φανταστικές Ωδές (Les Odes funambulesques, 1857)
- Κατούλ Μεντές (1841-1909). Πρόδρομος της σχολής των παρνασσιστών. Έγραψε πολυάριθμες ποιητικές συλλογές, όπως τη Φιλομήλα (Philoméla 1864), τις Στάχτες του σταχτοδοχείου (Les Braises du Cendrier,1900), πενήντα περίπου μυθιστορήματα εξεζητημένου ερωτισμού, θεατρικά έργα σε πεζό και σε στίχους ρομαντικής τεχνοτροπίας και μερικά λιμπρέτα για το μουσικό θέατρο.
- Φρανσουά Κοπέ 1842-1908). Ποιητής, δραματουργός και δοκιμιογράφος. ΄Ποιητικές του συλλογές: η Λειψανοθήκη (Le Reliquaire,1866), Εσωτερικότητες (Les Intimités, 1867), Οι Ταπεινοί (les Humbles,1872)
- Ζοζέ-Μαρία ντε Ερεντιά (1842-1905). Έγραψε κυρίως σονέτα, τα οποία συγκέντρωσε στη μοναδική ποιητική συλλογή του Τα Τρόπαια (Les Trophées, 1893), με θεματικές που εκτείνονται από την Αρχαιότητα έως την Αναγέννηση. Ανάμεσα σ'αυτά η Ανδρομέδα, με θέμα από τον μύθο του Περσέα και της Ανδρομέδας.
Νατουραλισμός (1880-1900)
Ο νατουραλισμός στη λογοτεχνία αποτέλεσε προέκταση της παράδοσης του ρεαλισμού, την πιο ακραία εκδοχή του. Απέβλεπε σε μια ακόμη πιο πιστή, μη επιλεκτική παρουσίαση της πραγματικότητας, ως ένα αληθινό "κομμάτι της ζωής", που έπρεπε να δίνεται χωρίς καμιά κρίση ηθικού χαρακτήρα. Σε σχέση με τον ρεαλισμό χρησιμοποίησε προκλητικότερα θέματα, τολμηρότερο λεξιλόγιο και περισσότερο φωτογραφικές λεπτομέρειες στην περιγραφή. Σαν αισθητικό κίνημα πρωτοεμφανίστηκε στη Γαλλία και ο βασικός εκπρόσωπός του ήταν ο Εμίλ Ζολά.
Κυριότεροι νατουραλιστές ήταν:
- Ο Εμίλ Ζολά, (1840-1902), που πίστευε στον καθοριστικό ρόλο που παίζουν στη ζωή του ανθρώπου αφενός το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και αφετέρου η κληρονομικότητα. Στο εικοσάτομο έργο του Οι Ρουγκόν-Μακάρ (Les Rougon-Macquart, 1871-1893) παρακολούθησε την πορεία και την εξέλιξη των μελών μιας οικογένειας επί πέντε γενιές. Από τα πιο γνωστά μυθιστορήματά του είναι η Νανά (Nana,1879), όπου περιγράφει την ιστορία μιας γυναίκας ελευθερίων ηθών, τo Ζερμινάλ (Germinal,1885) μια συνταρακτική απεικόνιση της φτώχειας και δυστυχίας των ανθρακωρύχων και η Ταβέρνα ( l'Assommoir,1877), μια μελέτη του αλκοολισμού και της φτώχειας στην εργατική τάξη.
- Ο Γκυ ντε Μωπασσάν, (1850-1893), ο μεγαλύτερος διηγηματογράφος της Γαλλίας. Έργα του, Ο φιλαράκος (le Bel ami, 1885) μυθιστόρημα όπου περιγράφει με αμείλικτο ρεαλισμό την παρισινή κοινωνία των αδίστακτων επιχειρηματιών και των κυνικών δημοσιογράφων, το μυθιστόρημα Μια ζωή (Une vie, 1883) το διήγημα Μπάλα από λίπος (Boule de Suif, 1880).
- Οι αδελφοί Γκονκούρ (Εντμόν,1822-1896 και Ζυλ,1830-1870), ένα εμβληματικό συγγραφικό ντουέτο, εμπνευστές του γαλλικού λογοτεχνικού βραβείου Γκονκούρ που εξακολουθεί να απονέμεται κάθε χρόνο. Κρατούσαν σημειώσεις στα περίχωρα και τις φτωχογειτονιές του Παρισιού και έδωσαν έμφαση στην περιγραφική λεπτομέρεια και στυλιστική γραφή, φωτογραφίζοντας τη ζωή των λαϊκών στρωμάτων. Εστίασαν την προσοχή τους στις κατώτερες τάξεις (προλετάριους και αλήτες και όχι μποέμ ή μικροαστούς): το έργο τους Ζερμινί Λασερτέ (Germinie Lacerteux, 1865) έχει ως ηρωίδα μια υπηρέτρια που ζει μια διπλή ζωή, τη μια μέσα στο φως της αφοσίωσής της στην αριστοκράτισσα κυρία της, την άλλη βουτηγμένη στο σκοτάδι της παράφορης φύσης της. Έγραψαν επίσης Ημερολόγιο (Journal) , ένα ιστορικό ντοκουμέντο της εποχής τους.
Συμβολισμός (1880-1900)
Ο συµβολισµός είναι ένα ρεύµα που εµφανίστηκε στη Γαλλία στα τέλη του 19ου αιώνα και επηρέασε κυρίως την ποίηση αλλά και την τέχνη. Γεννήθηκε ως αντίδραση στην ψυχρότητα του παρνασσισµού και συνιστά µια επιστροφή στο όνειρο, τη φαντασία, τη μελαγχολία και το παράδοξο της ροµαντικής ποίησης με κυρίαρχο στοιχείο την υποβλητικότητα.
Βασικά χαρακτηριστικά
Βασικά χαρακτηριστικά
- Οι συµβολιστές δίνουν έµφαση στον εσωτερικό κόσµο των ανθρώπων. Τα αντικείµενα πράγµατα του εξωτερικού κόσµου και τα στοιχεία της φύσης χρησιµοποιούνται ως σύµβολα, για να αποδώσουν τα συναισθήµατα, τις ψυχικές διαθέσεις τους.
- Υποβλητικότητα-υπαινικτικότητα: στα ποιήµατα υπάρχει ένα κλίµα ρευστό, θολό, ασαφές. Οι ιδέες και τα συναισθήµατα είναι συγκεχυμένα και υποβάλλονται µέσα από εικόνες.
- Μελαγχολία, απαισιοδοξία, θλίψη, διάθεση ονειροπόλησης.
- Η µουσικότητα του στίχου (πλούσια οµοιοκαταληξία, λέξεις µελωδικές, επαναλήψεις λέξεων ή φράσεων)
- Καινοτοµίες στη µορφή και στην έκφραση: χαλαρή οµοιοκαταληξία, ανοµοιοκατάληκτος ή ελεύθερος στίχος, πολλά και πρωτότυπα σχήµατα λόγου, ιδιόρρυθµη σύνταξη, νέο λεξιλόγιο. Ο συµβολισµός προετοίµασε το έδαφος για τη µετάβαση από την παραδοσιακή στη νεωτερική ποίηση.
Κυριότεροι συμβολιστές
- Ζαν Μορεάς (1856-1910), που δημοσίευσε το μανιφέστο του συμβολισμού στην εφημερίδα Φιγκαρό το1886. Στρέφονταν κατά του ρεαλισμού και του νατουραλισμού και πρότεινε τη χρήση του όρου Συμβολιστής για να χαρακτηρίσει τον Σαρλ Μπωντλαίρ και άλλους ποιητές, που έως τότε τους χαρακτήριζαν Παρακμιακούς (decadants)
- Στεφάν Μαλαρμέ (1842-1898), που έκανε τη σημαντικότερη διατύπωση των αρχών του κινήματος στα δοκίμιά του Περιπλανήσεις (Divagations, 1897) και αναδείχθηκε σε ηγέτη του κινήματος.
- Ο Σαρλ Μπωντλαίρ (1821-1867). Ήταν ένας από τους σημαντικότερους ποιητές του 19ου αιώνα. Στο έργο του συνυπάρχουν η ομορφιά και η σατανική κακία, η βία και η ηδονή, η φρίκη και η έκσταση, η μελαγχολία και το σκοτεινό χιούμορ, η νοσταλγία και η αίσθηση της κατάρας που κατατρέχει το ανθρώπινο είδος. Σημαντικότερο έργο του Τα άνθη του κακού (Les Fleurs du Mal, 1857), μια συλλογή ποιημάτων με αλληγορικούς τίτλους
- Αρτύρ Ρεμπώ (1854-1891). Ο οραματιστής της γαλλικής ποίησης, που με τα έργα του το Μεθυσμένο καράβι (le Bateau ivre), Μια Εποχή στην Κόλαση (Une saison en Enfer) και Εκλάμψεις (Illuminations) φόρτισε την ποίηση με μια δύναμη σχεδόν μαγική και άσκησε σημαντική επίδραση στη μοντέρνα ποίηση, παρά το γεγονός πως εγκατέλειψε οριστικά την ποίηση στα είκοσι χρόνια του.
- Πωλ Βερλαίν (1844-1896), που στον καιρό του, είχε ανακηρυχτεί "πρίγκιπας των ποιητών" και σήμερα δίκαια αναγνωρίζεται σαν μια από τις πιο μουσικές και υποβλητικές φωνές του συμβολισμού.
- Ο Λωτρεαμόν (1846-1870). Ένας σημαντικός ποιητής που αν και πέθανε στα 24 του χρόνια κατάφερε και άφησε ένα έργο διαχρονικό, προδρομικό και μεγαλειώδες. Το σημαντικότερο έργο του είναι τα Άσματα του Μαλντορόρ (Les Chants de Maldoror, 1869), ποιητικό έργο σε πρόζα, εξέγερση κατά του Θεού και της κοινωνίας, πολύ προκλητικό για τα δεδομένα της εποχής του και που αργότερα επηρέασε τους σουρεαλιστές. Στην ποιητική αυτού του έργου εναλλάσσονται αναπάντεχες εικόνες φρίκης, περιγραφές ασύλληπτης θηριωδίας, ψυχεδελικά τοπία ή παραδοξότητες
- Ανρί ντε Ρενιέ (1864-1936). Έγραψε ποίηση, διηγήματα, μυθιστορήματα και λογοτεχνική κριτική. Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα του, η ποιητική συλλογή Αγροτικά και θεϊκά παιχνίδια (Les Jeux rustiques et divins,1897), το ψυχαναλυτικό μυθιστόρημα η Διπλή μαιτρέσα (La Double maîtresse1900).
- Αλμπέρ Σαμέν (1858-1900). Ήταν ένας από τους ιδρυτές του λογοτεχνικού περιοδικού Mercure de France (1890). Οι στίχοι του διακρίνονται από λεπτή μελαγχολία και πολλή μουσικότητα.
- Ζωρζ Ρόντενμπαχ (1855-1898). Στο μυθιστόρημά του Μπρυζ η νεκρή ( Bruges, la morte, 1892) μετασκεύασε την "κοιμισμένη" πόλη Μπρυζ σε χαρακτήρα. Ένα εμβληματικό κείμενο του συμβολισμού, μια ποιητική πρόζα με πολλά στοιχεία του φανταστικού και συγχρόνως ένα ψυχολογικό δράμα, με επίκεντρο τη σκοτεινή και μυστηριακή ατμόσφαιρα της άλλοτε ένδοξης αυτής μεσαιωνικής πόλης.
- Σαρλ Κρο (1842-1888). Φανταστικές πρόζες. Ποιήματα από τη συλλογή οι Μονόλογοι (les Monologues) όπως η Παστή ρέγγα (Le Hareng saur) αποτέλεσαν αργότερα πηγή έμπνευσης για τους σουρεαλιστές.
- Ζυλ Λαφόργκ (1860-1887). Από τους πρώτους ποιητές που εφάρμοσαν τον ελεύθερο στίχο, αναμειγνύει, σε ένα απαισιόδοξο όραμα του κόσμου, μελαγχολία και χιούμορ.Ποιητικά έργα του: Θρηνωδίες (les Complaintes,1885), Μίμηση της Παναγιάς του φεγγαριού (1886), Σύνοδος των ξωτικών (1886), κ.ά.
- Μωρίς Μαιτερλίνκ, (1862-1949), με το πιο διάσημο συμβολιστικό θεατρικό έργο, το Πελλέας και Μελισσάνθη (Pelléas et Mélisande, 1892). Με την ποιητική δύναμη της υποβολής του, έγινε όπερα το 1902 από τον Κλωντ Ντεμπυσσύ.
Προς το τέλος του αιώνα
Το τέλος του αιώνα χαρακτηρίζεται από μια αντίδραση κατά του ρεαλισμού που θεωρείται πλέον πολύ «χαμηλός» και από μια ιδεαλιστική στάση που εκφράζουν οι
- Λεόν Μπλουά (1846-1917). Έργα του: ο Απελπισμένος (Le Désespéré,1887), αυτοβιογραφική μαρτυρία ενός προσκυνητή του απόλυτου, όπως ο ίδιος συνήθιζε να αυτοαποκαλείται, Η φτωχή γυναίκα (La Femme Pauvre, 1897), 13 ιστορίες για παλιοχαρακτήρες
- Μωρίς Μπαρές (1862-1923). Έργα του:οι Ξεριζωμένοι (Les Déracinés, 1897).
- Ανατόλ Φρανς (1844-1924), με Το έγκλημα του Συλβέστρου Μποννάρ (Le Crime de Sylvestre Bonnard, 1881) ή Ο κόκκινος κρίνος (Le Lys rouge, 1894 ). Θερμός υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Φρανς έγραψε πολλά μυθιστορήματα και κατά τον 20ό αιώνα.
- Ζυλ Μπαρμπέ ντ’ Ωρεβιγύ (1808-1889). Ιστορίες μυστηρίου και φρίκης με ανάλυση ψυχολογικών κινήτρων έγραψε, ανάμεσα σε άλλα του έργα, και όπως στο έργο του (Les Diaboliques, 1874), μια συλλογή έξι διηγημάτων, καθένα από τα οποία αφηγείται κάτι κακό που έκανε μια γυναίκα.
- Βιλιέ ντε λ'Ιλ-Αντάμ (1838-1889). Σκληρές ιστορίες (Contes cruels, 1883).
- Ζορίς-Καρλ Υισμάν (1848-1907). Έργα του: Ανάποδα (À rebours,1884), με το οποίο διέκοψε αποφασιστικά από το νατουραλισμό και έγινε ο πιο ακραίος εκπρόσωπος της τότε "παρακμιακής" λογοτεχνίας. Το À rebours κέρδισε την περαιτέρω κακή φήμη στη δίκη τού Όσκαρ Ουάιλντ το 1895, κατά τη διάρκεια της οποίας ο κατήγορος αναφέρθηκε στο μυθιστόρημα ως "σοδομιστικό" βιβλίο. Το ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Υισμάν Εκεί κάτω (La-Bas,1891) είναι μία ιστορία όπου υπάρχουν πραγματικά γεγονότα και υπαρκτά πρόσωπα για το σκοτεινό Παρίσι του 19ου αιώνα και τις ομάδες αποκρυφισμού.
- Πιερ Λοτί (1850-1923).Ο ψαράς της Ισλανδίας (le Pêcheur d'Islande, 1886)
- Ζυλ Ρενάρ (1864-1910). Συγγραφέας και δραματουργός. Έργα του: Ο Κοκκινοτρίχης (Poil de Carott, 1894),
- Εντμόν Ροστάν (1868-1918). Συρανό ντε Μπερζεράκ (Cyrano de Bergerac, 1897)
- Αλφρέ Ζαρρύ (1873-1907). Θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος, πρόδρομος του Σουρεαλισμού και του Φουτουρισμού. Επινόησε την Παταφυσική, μία παρωδία της σύγχρονης επιστήμης με στόχο τη μελέτη των φαινομένων πέρα από τα μεταφυσικά. Τα έργα του θεωρούνται πρωτοποριακά στα πεδία της λογοτεχνίας του παραλόγου και της μεταμοντέρνας φιλοσοφίας. Θεατρικά έργα: ο Bασιλιάς Υμπύ (Ubu roi,1896), ο Υμπύ κερατάς ή ο Αρχαιοπτέρυξ (Ubu cocu, ou l'Archeopteryx ,1897), ο Υμπύ δεσμώτης (Ubu enchaíné, 1899). Μυθιστορήματα: Οι μέρες κ’ οι νύχτες (Les Jours et les Nuits, 1897), Ο έρωτας σε επισκέψεις (L'Amour en visites, 1897).
Πηγές
Γαλλική λογοτεχνία 19ου αιώνα - Βικιπαίδεια
Λογοτεχνικά ρεύματα
Lagarde & L. Michard, Le XIXe siècle. Les grands auteurs français du programme, Paris, Bordas, 1978
Γαλλική λογοτεχνία 19ου αιώνα - Βικιπαίδεια
Λογοτεχνικά ρεύματα
Lagarde & L. Michard, Le XIXe siècle. Les grands auteurs français du programme, Paris, Bordas, 1978