Α' Παγκόσμιος πόλεμος
(Αύγουστος του 1914 - 11 Νοεμβρίου 1918)
Πριν τον πόλεμο
Από τις αρχές του 20ού αιώνα όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις στην Ευρώπη είχαν εμπλακεί σε ένα μαραθώνιο ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού των ενόπλων τους δυνάμεων.
Οι προετοιμασίες δεν ήταν μόνο στρατιωτικές. Από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα είχε αρχίσει ένας διπλωματικός αγώνας δρόμου για να εξασφαλιστούν φίλοι και σύμμαχοι και έτσι είχαν ήδη δημιουργηθεί στην Ευρώπη δύο μεγάλοι συνασπισμοί.
Το κλίμα ευφορίας και η αισιοδοξία και βεβαιότητα για το μέλλον που επικρατούσε κατά τις τελευταίες δεκαετίες, δεκαετίες θριάμβου όπου η επιστήμη και η τεχνολογία έκαναν άλματα και η κυριαρχία των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών απλωνόταν σε ολόκληρο τον κόσμο, το διέκοψε η έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι προετοιμασίες δεν ήταν μόνο στρατιωτικές. Από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα είχε αρχίσει ένας διπλωματικός αγώνας δρόμου για να εξασφαλιστούν φίλοι και σύμμαχοι και έτσι είχαν ήδη δημιουργηθεί στην Ευρώπη δύο μεγάλοι συνασπισμοί.
Το κλίμα ευφορίας και η αισιοδοξία και βεβαιότητα για το μέλλον που επικρατούσε κατά τις τελευταίες δεκαετίες, δεκαετίες θριάμβου όπου η επιστήμη και η τεχνολογία έκαναν άλματα και η κυριαρχία των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών απλωνόταν σε ολόκληρο τον κόσμο, το διέκοψε η έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Αίτια - Αφορμή
Τα αίτια του "Μεγάλου Πολέμου" πρέπει να αναζητηθούν στις οικονομικές συνθήκες της εποχής και στις επεκτατικές βλέψεις των διαφόρων κρατών, που είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ανταγωνισμού μεταξύ τους.
Ειδικότερα η οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας, που προήλθε από τη ραγδαία εξέλιξη της βιομηχανίας της, οδήγησε στην όξυνση του ανταγωνισμού της με την Αγγλία σχετικά με την εξασφάλιση του μονοπωλίου των διεθνών αγορών.
Ταυτόχρονα, η γαλλική πολιτική της «ρεβάνς», δηλαδή η επιθυμία της Γαλλίας να αποκαταστήσει το γόητρό της και να ανακτήσει την Αλσατία και τη Λωρραίνη, (που είχε χάσει στο Γαλλοπρωσικό πόλεμο του 1870 - 1871) είχε δημιουργήσει ένταση στις σχέσεις της με τη Γερμανία.
Την ίδια εποχή, η Αυστροουγγαρία βρισκόταν σε ανταγωνισμό με τη Ρωσία σχετικά με την κυριαρχία στα Βαλκάνια.
Τη σπίθα του πολέμου άναψε η δολοφονία του διαδόχου του θρόνου της Αυστροουγγαρίας Φραγκίσκου Φερδινάνδου και της συζύγου του Σοφίας στο Σαράγεβο της Βοσνίας στις 28 Ιουνίου 1914. Για τη δολοφονία οι Αυστριακοί θεώρησαν υπεύθυνη την κυβέρνηση της Σερβίας και της κήρυξαν τον πόλεμο στις 28 Ιουλίου 1914.
Ειδικότερα η οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας, που προήλθε από τη ραγδαία εξέλιξη της βιομηχανίας της, οδήγησε στην όξυνση του ανταγωνισμού της με την Αγγλία σχετικά με την εξασφάλιση του μονοπωλίου των διεθνών αγορών.
Ταυτόχρονα, η γαλλική πολιτική της «ρεβάνς», δηλαδή η επιθυμία της Γαλλίας να αποκαταστήσει το γόητρό της και να ανακτήσει την Αλσατία και τη Λωρραίνη, (που είχε χάσει στο Γαλλοπρωσικό πόλεμο του 1870 - 1871) είχε δημιουργήσει ένταση στις σχέσεις της με τη Γερμανία.
Την ίδια εποχή, η Αυστροουγγαρία βρισκόταν σε ανταγωνισμό με τη Ρωσία σχετικά με την κυριαρχία στα Βαλκάνια.
Τη σπίθα του πολέμου άναψε η δολοφονία του διαδόχου του θρόνου της Αυστροουγγαρίας Φραγκίσκου Φερδινάνδου και της συζύγου του Σοφίας στο Σαράγεβο της Βοσνίας στις 28 Ιουνίου 1914. Για τη δολοφονία οι Αυστριακοί θεώρησαν υπεύθυνη την κυβέρνηση της Σερβίας και της κήρυξαν τον πόλεμο στις 28 Ιουλίου 1914.
Οι δύο συνασπισμοί
Οι συμμαχίες και τα στρατόπεδα που συγκρούστηκαν στον πόλεμο του 1914-1918 είχαν διαμορφωθεί χρόνια πριν.
Η Γαλλία πήρε μέρος ως ιδρυτικό μέλος στην Αντάντ. Η Τριπλή Συνεννόηση ή Δυνάμεις της Αντάντ, από τη γαλλική λέξη entente =συνεννόηση, (Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία και Ρωσία και από το 1917 οι ΗΠΑ) βρέθηκε απέναντι στις Κεντρικές Δυνάμεις καλούμενες και Τριπλή Συμμαχία, (Γερμανία, Αυστροουγγαρία και Ιταλία, η Ιταλία από το 1915 προσχώρησε στην Αντάντ, και αργότερα Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία).
Η προσπάθειά τους να εξαπλώσουν την κυριαρχία τους όλο και πιο μακριά, τις έφερνε, αργά ή γρήγορα, αναπόφευκτα σε σύγκρουση μεταξύ τους και το αποτέλεσμα ήταν αφενός η κατάρρευση τεσσάρων αυτοκρατοριών και αφετέρου ριζικές αλλαγές στον χάρτη της Ευρώπης.
Η Γαλλία πήρε μέρος ως ιδρυτικό μέλος στην Αντάντ. Η Τριπλή Συνεννόηση ή Δυνάμεις της Αντάντ, από τη γαλλική λέξη entente =συνεννόηση, (Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία και Ρωσία και από το 1917 οι ΗΠΑ) βρέθηκε απέναντι στις Κεντρικές Δυνάμεις καλούμενες και Τριπλή Συμμαχία, (Γερμανία, Αυστροουγγαρία και Ιταλία, η Ιταλία από το 1915 προσχώρησε στην Αντάντ, και αργότερα Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία).
Η προσπάθειά τους να εξαπλώσουν την κυριαρχία τους όλο και πιο μακριά, τις έφερνε, αργά ή γρήγορα, αναπόφευκτα σε σύγκρουση μεταξύ τους και το αποτέλεσμα ήταν αφενός η κατάρρευση τεσσάρων αυτοκρατοριών και αφετέρου ριζικές αλλαγές στον χάρτη της Ευρώπης.
Τα μέτωπα του πολέμου
Οι πιο μεγάλες και καθοριστικές μάχες του πολέμου έγιναν στη Γαλλία, στο ονομαζόμενο δυτικό μέτωπο. Στην αρχή του πολέμου οι Γερμανοί επιτέθηκαν στο Βέλγιο, παραβιάζοντας την ουδετερότητά του, με σκοπό να εισβάλλουν στη Γαλλία από τα βόρεια σύνορά της. Η Μεγάλη Βρετανία κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία και βρετανικά στρατεύματα έσπευσαν για να σταματήσουν την προέλαση των Γερμανών. Στις 22 Αυγούστου 1914 στη μάχη της Μονς οι γερμανικές δυνάμεις κατέβαλαν τα Συμμαχικά στρατεύματα, και απείλησαν το Παρίσι.
Οι Γάλλοι κατόρθωσαν να οργανώσουν την άμυνά τους και η γερμανική επίθεση ανακόπηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου στα πρόθυρα του Παρισιού, με τη νίκη στην Πρώτη Μάχη του Μάρνη.
Και οι δύο αντίπαλοι άρχισαν να οχυρώνουν τις γραμμές τους με συνεχείς σειρές χαρακωμάτων, προστατευόμενα από συρματόπλεγμα και ναρκοπέδια και υποστηριζόμενα από πολυβόλα και πυροβολικό, σ’ ένα μέτωπο 750 χλμ. από τη Βόρεια Θάλασσα ως το βορειοδυτικό άκρο της ουδέτερης Ελβετίας. Έτσι άρχισε ένας φοβερός πόλεμος χαρακωμάτων, που κράτησε έως το 1918.
Δύο από τις κρισιμότερες μάχες του δυτικού μετώπου το 1916 ήταν η μάχη του Βερντέν, όπου παρά τις τρομερές τους απώλειες καμία από τις δύο πλευρές δεν κατόρθωσε να επιτύχει τους σκοπούς της και η μάχη του Σομμ, όπου το κύριο βάρος είχε ο βρετανικός στρατός και η οποία επίσης υπήρξε ατελέσφορη. Οι συμμαχικές δυνάμεις προσπάθησαν να περάσουν μέσα από το γερμανικό μέτωπο κατά μήκος μιας εκτάσεως 40 χλμ. βόρεια και νότια του ποταμού Σομμ στη βόρεια Γαλλία. Ένας από τους στόχους της μάχης ήταν να αποσπάσουν τις γερμανικές δυνάμεις από τη μάχη του Βερντέν. Με περισσότερα από ένα εκατομμύριο θύματα ήταν και μια από τις πιο αιματηρές μάχες στην ανθρώπινη ιστορία.
Μεγάλες μάχες έγιναν επίσης και στην Υπρ, όπου έγινε για πρώτη φορά χρήση δηλητηριωδών αερίων από τους Γερμανούς.
Με την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο και με τη βοήθεια των Άγγλων και των Αμερικανών κατόρθωσε η Γαλλία να απωθήσει τους Γερμανούς από το γαλλικό έδαφος.
Οι Γάλλοι κατόρθωσαν να οργανώσουν την άμυνά τους και η γερμανική επίθεση ανακόπηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου στα πρόθυρα του Παρισιού, με τη νίκη στην Πρώτη Μάχη του Μάρνη.
Και οι δύο αντίπαλοι άρχισαν να οχυρώνουν τις γραμμές τους με συνεχείς σειρές χαρακωμάτων, προστατευόμενα από συρματόπλεγμα και ναρκοπέδια και υποστηριζόμενα από πολυβόλα και πυροβολικό, σ’ ένα μέτωπο 750 χλμ. από τη Βόρεια Θάλασσα ως το βορειοδυτικό άκρο της ουδέτερης Ελβετίας. Έτσι άρχισε ένας φοβερός πόλεμος χαρακωμάτων, που κράτησε έως το 1918.
Δύο από τις κρισιμότερες μάχες του δυτικού μετώπου το 1916 ήταν η μάχη του Βερντέν, όπου παρά τις τρομερές τους απώλειες καμία από τις δύο πλευρές δεν κατόρθωσε να επιτύχει τους σκοπούς της και η μάχη του Σομμ, όπου το κύριο βάρος είχε ο βρετανικός στρατός και η οποία επίσης υπήρξε ατελέσφορη. Οι συμμαχικές δυνάμεις προσπάθησαν να περάσουν μέσα από το γερμανικό μέτωπο κατά μήκος μιας εκτάσεως 40 χλμ. βόρεια και νότια του ποταμού Σομμ στη βόρεια Γαλλία. Ένας από τους στόχους της μάχης ήταν να αποσπάσουν τις γερμανικές δυνάμεις από τη μάχη του Βερντέν. Με περισσότερα από ένα εκατομμύριο θύματα ήταν και μια από τις πιο αιματηρές μάχες στην ανθρώπινη ιστορία.
Μεγάλες μάχες έγιναν επίσης και στην Υπρ, όπου έγινε για πρώτη φορά χρήση δηλητηριωδών αερίων από τους Γερμανούς.
Με την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο και με τη βοήθεια των Άγγλων και των Αμερικανών κατόρθωσε η Γαλλία να απωθήσει τους Γερμανούς από το γαλλικό έδαφος.
Παράλληλα, η Ρωσία επιτέθηκε στα ανατολικά δημιουργώντας έτσι διπλό μέτωπο πολέμου στη Γερμανία. Αυτό ήταν το ανατολικό μέτωπο, όπου η ρωσική προέλαση στην Α. Πρωσία ανακόπηκε από γερμανικές δυνάμεις και ο πόλεμος πήρε επίσης μορφή χαρακωμάτων μήκους 900 χλμ., που εκτείνονταν από τον ποταμό Νιέμεν ως τα ρουμανικά σύνορα. Μετά από ατέλειωτες αναμετρήσεις και φονικές μάχες, το 1917 η πλάστιγγα έγειρε κατά των Ρώσων. Η άσχημη για το ρωσικό στρατό τροπή του πολέμου και η εξαθλίωση του λαού στάθηκαν αφορμές για την έκρηξη της Ρωσικής επανάστασης το Φεβρουάριο του 1917, που ανέτρεψε τον τσάρο. Η φιλελεύθερη ρωσική κυβέρνηση, που θέλησε να συνεχίσει τον πόλεμο, ανατράπηκε από νέα σοσιαλιστική επανάσταση τον Οκτώβριο του 1917. Η σοσιαλιστική Ρωσία σύναψε αμέσως συνθήκη ειρήνης με τη Γερμανία (συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ, 3 Μαρτίου 1918) και αποσύρθηκε από τον πόλεμο.
Στο βαλκανικό μέτωπο, από τις αρχές του πολέμου οι Αυστριακοί επιτέθηκαν κατά της Σερβίας αλλά παρά τις αρχικές τους επιτυχίες και την κατάληψη της πρωτεύουσας, οι Σέρβοι τους απώθησαν και ανακατέλαβαν το Βελιγράδι.
Η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο στις 28 Ιουνίου 1917 στο πλευρό της Αντάντ και η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου συγκέντρωσε 300.000 στρατιώτες που εντάχθηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στο αγγλογαλλικό στράτευμα που πολεμούσε στην Μακεδονία. Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στο Σκρα στις 30 Μαΐου 1918, γνωστή και ως «μάχη του Σκρα», με ολοκληρωτική νίκη των ελληνικών δυνάμεων. Η Ελλάδα βγήκε κερδισμένη εδαφικά από τον Μεγάλο Πόλεμο. Με την συνθήκη του Νεϊγί (27 Νοεμβρίου 1919) της αποδόθηκε η Δυτική Θράκη, ενώ με τη συνθήκη των Σεβρών (10 Αυγούστου 1920) της παραχωρήθηκαν η Ανατολική Θράκη (μέχρι τα πρόθυρα της Κωνσταντινούπολης), τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος, καθώς και η δυνατότητα εξάσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων στην περιοχή της Σμύρνης.
Από την αρχή σχεδόν του πολέμου, τον Οκτώβριο του 1914, μπήκε στον πόλεμο και η Τουρκία στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων.
Με την είσοδο της Τουρκίας άνοιξε το μεσανατολικό μέτωπο του πολέμου.Αν και τα τουρκικά στρατεύματα επέτυχαν νίκη εναντίον των Συμμάχων στην εκστρατεία της Καλλίπολης το 1915, οι Άγγλοι, επικεφαλής των οποίων τέθηκε ο Συνταγματάρχης Λώρενς (στις περιπέτειες του οποίου αναφέρεται "Ο Λόρενς της Αραβίας", επική ταινία σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Λην), κατόρθωσαν να εξεγείρουν τους Άραβες της περιοχής και σταδιακά να θέσουν όλη την περιοχή μέχρι και βόρεια της Δαμασκού υπό συμμαχικό έλεγχο: κατέλαβαν το 1917 τη Βαγδάτη και την Ιερουσαλήμ, ανοίγοντας το δρόμο για τη διαμόρφωση μιας νέας Μέσης Ανατολής.
Άλλο πεδίο συγκρούσεων ήταν οι αποικίες των Μεγάλων Δυνάμεων.
Ο εκτεταμένος υποβρυχιακός πόλεμος, στον οποίο επιδίδονταν η Γερμανία και εμπόδιζε τη ναυτική επικοινωνία ΗΠΑ - Ευρώπης, είχε σαν αποτέλεσμα την είσοδο στον πόλεμο των Ηνωμένων Πολιτειών (Απρίλιος 1917) στο πλευρό της Αντάντ. Οι ΗΠΑ με τους 1.000.000 περίπου στρατιώτες και τα άφθονα υλικά μέσα που διέθεσαν επηρέασαν καταλυτικά την έκβαση του πολέμου.
Τέλος του πολέμου
Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, που είχε σκορπίσει αμέτρητες συμφορές, τελείωσε το Νοέμβριο του 1918 με νίκη των δυνάμεων της Αντάντ.
Την 11η Νοεμβρίου 1918 υπογράφηκε η ανακωχή της Κομπιέν, σε σιδηροδρομικό βαγόνι, που είχε εγκαταστήσει ο Γάλλος Στρατάρχης Φερντινάν Φος (Ferdinand Foch) το στρατηγείο του, κοντά στην πόλη Κομπιέν. Την ημέρα αυτή τιμάται στη Γαλλία και το Βέλγιο η μνήμη του Α' Παγκόσμιου Πολέμου, l'Armistice , περισσότερα εδώ.
Οι νικητές συνήλθαν στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι. Οι αποφάσεις τους διαμόρφωσαν την Ευρώπη, ενώ έλαβαν υπόψη την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών, που ήταν πρόταση των ΗΠΑ, ώστε κάθε λαός να αποφασίζει για την τύχη του.
Το 1919, με την Συνθήκη των Βερσαλλιών, η Γαλλία ανέκτησε την Αλσατία και τη Λωρραίνη, ενώ η Γερμανία υποχρεώθηκε να καταβάλει πολεμική αποζημίωση τεράστιου ύψους.
Γενικότερα, η απώλεια εδαφών, η σκληρότητα και η αμείλικτη αντιμετώπιση της Γερμανίας από τους Συμμάχους καλλιέργησε το ιδιαίτερα επικίνδυνο αίσθημα ρεβανσισμού που οδήγησε αργότερα σε ολέθρια αποτελέσματα.
Τα θύματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ανήλθαν σε 9 εκατομμύρια στρατευμένους και σε άλλους τόσους αμάχους ξεπερνώντας συνολικά τα 18,5 εκατομμύρια ψυχών.
Την 11η Νοεμβρίου 1918 υπογράφηκε η ανακωχή της Κομπιέν, σε σιδηροδρομικό βαγόνι, που είχε εγκαταστήσει ο Γάλλος Στρατάρχης Φερντινάν Φος (Ferdinand Foch) το στρατηγείο του, κοντά στην πόλη Κομπιέν. Την ημέρα αυτή τιμάται στη Γαλλία και το Βέλγιο η μνήμη του Α' Παγκόσμιου Πολέμου, l'Armistice , περισσότερα εδώ.
Οι νικητές συνήλθαν στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι. Οι αποφάσεις τους διαμόρφωσαν την Ευρώπη, ενώ έλαβαν υπόψη την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών, που ήταν πρόταση των ΗΠΑ, ώστε κάθε λαός να αποφασίζει για την τύχη του.
Το 1919, με την Συνθήκη των Βερσαλλιών, η Γαλλία ανέκτησε την Αλσατία και τη Λωρραίνη, ενώ η Γερμανία υποχρεώθηκε να καταβάλει πολεμική αποζημίωση τεράστιου ύψους.
Γενικότερα, η απώλεια εδαφών, η σκληρότητα και η αμείλικτη αντιμετώπιση της Γερμανίας από τους Συμμάχους καλλιέργησε το ιδιαίτερα επικίνδυνο αίσθημα ρεβανσισμού που οδήγησε αργότερα σε ολέθρια αποτελέσματα.
Τα θύματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ανήλθαν σε 9 εκατομμύρια στρατευμένους και σε άλλους τόσους αμάχους ξεπερνώντας συνολικά τα 18,5 εκατομμύρια ψυχών.
Πίνακας που αναπαριστά τη στιγμή της υπογραφής της ανακωχής του 1918, μέσα στο βαγόνι που είχε εγκαταστήσει στο δάσος της Κομπιέν ο γάλλος στρατάρχης Φερντινάν Φος. Υπογράφηκε από τον στρατάρχη των συμμαχικών δυνάμεων Φερντινάν Φος (Ferinand Foch) και τον εκπρόσωπο της Γερμανίας Ματίας Ερτζμπέργκερ (Matthias Erzberger).
Η κατάρρευση τεσσάρων αυτοκρατοριών και η δημιουργία νέων κρατών
Το Φεβρουάριο του 1917 στη Ρωσία ξέσπασε η Ρωσική επανάσταση. Ο Τσάρος Νικόλαος Β΄ παραιτήθηκε και ακολούθησε πλήρης αναρχία μέχρι την επανάσταση του Οκτώβρη και την επικράτηση των μπολσεβίκων. Από την απώλεια του δυτικού τμήματος της ΕΣΣΔ (πλέον) σχηματίστηκαν η Πολωνία, παίρνοντας έδαφος και από τη Γερμανία, η Λετονία, η Λιθουανία και η Εσθονία.
Τον Οκτώβριο του 1918, ξέσπασε επανάσταση στην Αυστροουγγαρία και στις 13 Νοεμβρίου ο αυτοκράτορας Κάρολος Α΄ παραιτήθηκε. Η Αυστροουγγρική αυτοκρατορία διαλύθηκε και δημιουργήθηκαν δύο χωριστά κράτη, η Αυστρία και η Ουγγαρία. Οι διάφορες εθνικές μειονότητες διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους. Οι Τσέχοι ενώθηκαν με τους Σλοβάκους και ανακήρυξαν την Τσεχοσλοβακική Δημοκρατία, ενώ οι Κροάτες κι οι Σλοβένοι ενώθηκαν με τη Σερβία και δημιουργήθηκε η Γιουγκοσλαβία.
Η ήττα της Γερμανίας το 1918 είχε ως αποτέλεσμα έντονες εσωτερικές ανατροπές και διαμαρτυρίες, που κορυφώθηκαν με στάση στο γερμανικό πολεμικό ναυτικό και οδήγησαν στην παραίτηση του αυτοκράτορα (Κάιζερ) και βασιλιά της Πρωσίας Γουλιέλμου Β'. Η γερμανική μοναρχία βρίσκει το τέλος της και το Ράιχ μετατρέπεται σε κοινοβουλευτική δημοκρατία, τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης.
Τον Αύγουστο του 1920 η Οθωμανική αυτοκρατορία εξαναγκάστηκε να υπογράψει τη Συνθήκη των Σεβρών, που οδηγούσε σε απώλεια των αραβικών περιοχών και τμήματος της Ανατολίας και η οποία απορρίφθηκε από το ανεξάρτητο κίνημα των Νεότουρκων. Το κίνημα αυτό υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ χρησιμοποίησε αυτή τη διένεξη για να αυτοανακηρυχθεί κυβέρνηση το 1922 εκδιώκοντας το σουλτάνο και καταργώντας το χαλιφάτο. Άρχισε έτσι η ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας.
Τον Οκτώβριο του 1918, ξέσπασε επανάσταση στην Αυστροουγγαρία και στις 13 Νοεμβρίου ο αυτοκράτορας Κάρολος Α΄ παραιτήθηκε. Η Αυστροουγγρική αυτοκρατορία διαλύθηκε και δημιουργήθηκαν δύο χωριστά κράτη, η Αυστρία και η Ουγγαρία. Οι διάφορες εθνικές μειονότητες διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους. Οι Τσέχοι ενώθηκαν με τους Σλοβάκους και ανακήρυξαν την Τσεχοσλοβακική Δημοκρατία, ενώ οι Κροάτες κι οι Σλοβένοι ενώθηκαν με τη Σερβία και δημιουργήθηκε η Γιουγκοσλαβία.
Η ήττα της Γερμανίας το 1918 είχε ως αποτέλεσμα έντονες εσωτερικές ανατροπές και διαμαρτυρίες, που κορυφώθηκαν με στάση στο γερμανικό πολεμικό ναυτικό και οδήγησαν στην παραίτηση του αυτοκράτορα (Κάιζερ) και βασιλιά της Πρωσίας Γουλιέλμου Β'. Η γερμανική μοναρχία βρίσκει το τέλος της και το Ράιχ μετατρέπεται σε κοινοβουλευτική δημοκρατία, τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης.
Τον Αύγουστο του 1920 η Οθωμανική αυτοκρατορία εξαναγκάστηκε να υπογράψει τη Συνθήκη των Σεβρών, που οδηγούσε σε απώλεια των αραβικών περιοχών και τμήματος της Ανατολίας και η οποία απορρίφθηκε από το ανεξάρτητο κίνημα των Νεότουρκων. Το κίνημα αυτό υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ χρησιμοποίησε αυτή τη διένεξη για να αυτοανακηρυχθεί κυβέρνηση το 1922 εκδιώκοντας το σουλτάνο και καταργώντας το χαλιφάτο. Άρχισε έτσι η ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας.
Ο Α' Παγκόσμιος πόλεμος στη λογοτεχνία
- Γιάροσλαβ Χάσεκ, Ο καλός στρατιώτης Σβέικ (1923).
- Έριχ Μ. Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο (1929).
Έργο-μνημείο της αντιπολεμικής πεζογραφίας. Δείτε, επίσης, και την ομότιτλη ταινία. - Ανρί Μπαρμπύς, Η φωτιά (1916).
Μια νατουραλιστική περιγραφή της ζωής των στρατιωτών στα χαρακώματα. - Γιόζεφ Ροτ, Εμβατήριο Ραντέτσκυ (1932). Ένα μεγαλειώδες ρέκβιεμ για την παρακμή της αυστροουγγαρικής αυτοκρατορίας.
- Στρατής Μυριβήλης, Η ζωή εν τάφω (1931). Ο Α‘ Παγκόσμιος πόλεμος με τα μάτια ενός ανθρώπου που τον έζησε πολεμώντας στην πρώτη γραμμή.
- Σεμπαστιέν Ζαπριζό, Ατέλειωτοι αρραβώνες (1996). Μια ανθρώπινη, αντιηρωική ματιά στον Α‘ Παγκόσμιο πόλεμο.
QUIZ
Το τραγούδι του Florent Pagny ο στρατιώτης (le soldat), συγκινητικό αφιέρωμα σε όλους αυτούς τους άνδρες που έπεσαν μέσα στα χαρακώματα, βομβαρδισμένοι, παγωμένοι από το κρύο, φοβισμένοι, μακριά από τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Ταινίες -Βίντεο
Πηγή:
https://el.wikipedia.org